چند سالی هست که با گسترش خشکسالی، مسئله آب و کم آبی بخش زیادی از دغدغه‌های مردم را به خود اختصاص می‌دهد. این مشکل در سال‌های اخیر به قطع برق هم رسیده است. استان اصفهان به دلیل اینکه استانی فرهنگی- صنعتی است و در عین حال به دلیل وجود زاینده رود کشاورزی در این استان رونق دارد، مسئله کمبود آب، مسئولان کشور و مسئولان استان را به نگرانی واداشته است. درباره این مسئله روزنامه نسل فردا با حسین حسنی بافرانی نماینده نائین گفت و گو کرده است:
نائین از جمله شهرستان‌هایی است که تا چندی پیش هم حتی مسئله جیره‌بندی آب در این شهرستان ملموس بود. برای آبرسانی به این حوزه آیا اقدام اساسی صورت گرفت؟ منظور از اقدام اساسی این است که مشکل آب شهرستان نه برای یک سال، دو سال که حداقل برای ربع قرن بتواند حل شود.
همانگونه که می‌دانید فلات مرکزی یا می‌شود گفت کویر مرکزی ایران جزو تشنه‌ترین و کم آب‌ترین مناطق کشور هستند و در واقع ما هم در همین قسمت قرار گرفته ایم. بحث آب از چالش‌های جدی در استان اصفهان خواهد بود و شرق این استان که طبق تقسیمات کشوری و تعریف هیأت دولت، نائین، خورو بیابانک و بخشی از اردستان را در برمی گیرد جزو کم آب‌ترین بخش‌های استان هستند. در سال 75 پروژه‌ای با هدف انتقال آب از استان اصفهان به نائین تعریف شد که متأسفانه اصلاً کار کارشناسی بر روی آن صورت نگرفته بود.
یک خط انتقال 450 میلیمتری که از 90 کیلومتری به نائین، این 450 میلیمتر به 250 میلیمتر تبدیل می‌شد قرار بود آب را به نائین انتقال دهد. یک خط انتقال قدیمی با لوله‌های فرسوده که نهایتاً نتیجه‌اش این شد که در سال 78 یا 79 مجدداً آب در نائین جیره‌بندی شود. سال 83 که ما به مجلس آمدیم این مشکل هنوز در نائین وجود داشت، دوستان در آب منطقه‌ای و وزارت نیرو در تلاش بودند که به یک نحوی قطر آن لوله‌ها را بیشتر کنند تا آب به منطقه برسد، در حالی که طبیعتاً اگر آینده را می‌دیدند باید از همان اول خط انتقالی درست و حسابی تعریف می‌کردند.
خوشبختانه با پیگیری‌هایی که کردیم توانستیم در بودجه سال 84 ردیف ملی جدا برای نائین و خط انتقال آب جدیدی برای این شهرستان بگیریم که فکر می‌کنم ردیفش 40201135 بود. الان می‌شود گفت بالغ بر 85 تا 90 درصد این پروژه با اعتباری بالغ بر 35 میلیارد تومان انجام شده است. اگر این پروژه نهایی شود تقریباً 350 لیتر در ثانیه آب به نائین می‌رسد. الان صرفاً 10 درصد از این خط انتقال جدید باقی مانده است، 5/18 کیلومتر از این خط انتقال آب باید در داخل اصفهان کار شود.
برای مصارف صنعتی، شرب یا کشاورزی؟
کلاً. هم‌اکنون آبی که از اصفهان می‌آید 50 یا 60 میلی لیتر در ثانیه بیشتر نیست که این تکافوی آب شهرستان را نمی‌کند. اخیراً بازهم آب در نائین جیره‌بندی شده بود که ما جلسه‌ای در خصوص بحران آب در اصفهان با حضور مدیر کل آب منطقه‌ای استان اصفهان، مدیر آب و فاضلاب استان و مدیر حوادث غیرمترقبه برگزار کردیم.
فکر نمی‌کنم جایی در استان اصفهان به غیر از نائین آب جیره‌بندی باشد. خوشبختانه با تمهیداتی که انجام شد این جیره‌بندی برداشته شد و قرار شد که جلسه‌ای نیز در وزارت نیرو بگذاریم و برای تکمیل پروژه انتقال آب، تتمه اعتباری که نیاز هست را تأمین کنیم. امسال ردیف آبرسانی به نائین که البته انارک هم به آن اضافه شده است حدوداً 12 میلیارد تومان است اما 10 میلیارد تومان دیگر نیاز است که بتوانیم تا پایان سال مالی، پروژه را تمام کنیم. اگر این اعتبار تأمین بشود می‌توانیم تا پایان سال مالی 89 (تیر سال 90) بحث خط انتقال جدید اصفهان به نائین را کاملاً تمام شده تلقی کنیم.
جلسه‌ای که فرمودید برای بحث بحران آب داشتید جلسه‌ای با حضور مجمع نمایندگان استان بود یا شخصاً شما برای حل بحران آب نائین در این جلسه حضور داشتید؟
جلسه‌ای با حضور خود ما بود. من، فرماندار نائین و مدیران کل مرتبط در استان با محوریت حوادث غیرمترقبه در استان. چون واقعاً بحرانی شکل گرفته است و حیف است که دولت بیاید 35 میلیارد هزینه کند و نتیجه نگیرد.
چاره موقتی که برای حل مسئله جیره‌بندی اندیشیده شد چه بود؟
ببینید خط جدید هنوز به خط قدیم پارالل نشده است و به همین جهت دبی آب افزایش پیدا نکرده بود و در نتیجه مردم شهرستان نائین در این هوای گرم یک دفعه با کمبود آب مواجه شدند و آب و فاضلاب هم مجبور شد که آب را جیره‌بندی کند. چاره‌ای که اندیشیده شد این بود که در یک هفته در 12 نقطه خط جدید انتقال آب را به خط قدیم اتصال دادند و دبی آب کمی بالا رفت.
اما کار اصلی باید تکمیل این خط انتقال جدید آب باشد، چون خط قدیمی گنجایش و ظرفیت این را ندارد و نمی‌توان فشار بیش از حد و پمپاژ را داشته باشد. چرا؟ چون لوله‌ها فرسوده است و از بین می‌رود. امیدواریم که امسال تا دهه فجر، بخش خط انتقال آب از اصفهان تا نائین که عرض کردم 5/18 کیلومتر است کاملاً تکمیل شود، بخش دیگری از این خط انتقال آب که آبرسانی به انارک است و 43 کیلومتر طول دارد باقی می‌ماند که مسئولان قول داده‌اند پیمانکار را انتخاب کنند و هر دوی این‌ها تا سال آینده تکمیل شود و ما دیگر مشکل آب نداشته باشید.
لازم است اشاره کنم کل آبی که به شهرک صنعتی ما اختصاص داده شده است 5 لیتر در ثانیه است. با این آب نمی‌شود سرمایه‌گذاری کرد. خب وقتی که 350 لیتر در ثانیه آب به نائین بیاید، 50 لیتر هم از خط قدیم وارد نائین شود؛ حداقل می‌توان آن 50 لیتر را برای مصارف صنعتی گذاشت. مضافاً بر اینکه الان 150 روستای ما هم با تانکر آبرسانی می‌شوند و باراه‌اندازی خط جدید انتقال آب، روستاهای بخش مرکزی ما هم که در واقع در مسیر این خط انتقال آب از اصفهان به نائین هستند می‌توانند بهره مند شوند.
انتقال آب به روستاها تا کی طول می‌شود؟
طرح مطالعاتی‌اش انجام شده است و آب و فاضلاب روستایی دنبال آن است تا این کار را انجام دهد. طبیعتاً باید این خط انتقال آب از اصفهان به نائین تمام شود. یعنی اگر استانداری اصفهان همتی کند و وزارت نیرو هم همینطور؛ این پروژه تکمیل خواهد شد. جلسه‌ای هم ما به زودی با مدیران کل استان خواهیم داشت تا 10 میلیارد تومان کسری اعتبار این پروژه را تأمین کنیم.
10 میلیارد تومان از همان 35 میلیاردی که تعیین شده است دیگر؟
35 میلیارد تومان که تاکنون هزینه شده است، امسال هم 5/11 میلیارد تومان اعتبار دارد اما 10 میلیارد دیگر نیاز است تا کل این پروژه جمع شود. یادم رفت اشاره کنم در خط قبلی که برای نائین کشیده بودند نائین صدو هفتادو هشتمین انشعاب از آن خط بود. یعنی در مسیر کلاً بخش‌های مختلف شرق استان همه از این خط انشعاب گرفته بودند و استفاده می‌کردند و طبیعی بود تا آب به نائین برسد چیزی از آن باقی نمی‌ماند. یعنی نائین صدو هفتاد و هشتمین انشعاب از آن خط بوده است. ولی در خط جدید، آب منطقه‌ای اجازه اتصالات فرعی به این خط را نداده است چون این خط مخصوص منطقه ماست. مثلاً شهرک صنعتی مان به دلیل همین کم آبی هنوز چیزی ندارد.
در حالی که اصفهان از آلاینده‌های صنعتی خفه می‌شود در منطقه نائین ما پروژه صنعتی یا شهرکی که پر از پروژه صنعتی باشد نداریم. چرا؟ به جهت همین مشکل بی‌آبی. خب این آب الحمدلله به عنوان زیرساخت اساسی تأمین می‌شود اما اگر قرار بشود که دوباره همان بلای لوله سابق بر سرش بیاید طبیعتاً به مشکل برمی خوریم.
با تکمیل این پروژه 100 تا 150 روستاها هم آبرسانی می‌شوند؟
با این پروژه مشکل آبرسانی به نائین و کلاً روستاهای بخش مرکزی رفع می‌شود. ما در سال 84 هم موفق شدیم 20 میلیون دلار از سرمایه ارزی وزارت نیرو برای خرید ورق فولادی لوله خط انتقال بگیریم. این پروژه انتقال آب اگر انجام شود تا 50 سال آینده منطقه نائین و انارک هیچ مشکلی از نظر آب نخواهند داشت. البته به شرط تأمین حیات زاینده رود.
یعنی در واقع با تکمیل پروژه بهشت آباد و پروژه کوهرنگ سوم؟
بله! ما نمایندگان استان این دغدغه را داریم و مسئولان استان و دولت هم همینطور. شما ببینید زاینده رود اگر چند روز بی‌آب شود اصلاً مردم اصفهان افسرده می‌شوند. لذا باید هر کاری انجام داد تا در یک نگاه ملی و طرح استراتژیک آب زاینده رود تأمین شود. حال چگونه تأمین می‌شود؟ در مجلس هفتم بحث مطالعه انتقال آب از سرشاخه‌های دز به فلات مرکزی تصویب شد و در بودجه سنواتی هم آمد. اواخر مجلس هفتم و اوایل مجلس هشتم اجرای آن هم در داخل بودجه دیده شد ولی اختلاف نظرهایی بین استان چهارمحال و بختیاری، استان خوزستان و استان اصفهان پیش آمد. می‌دانید الان مطالعه‌ای که انجام شده است نشان می‌دهد 2 میلیارد متر مکعب آب کارون به خلیج فارس می‌رود و این در حالی است که ما تشنه 50 لیتر در ثانیه آب هستیم. یعنی طبق بررسی‌هایی که انجام شده باید حدوداً یک میلیارد متر مکعب آب از سرشاخه‌های دز به سمت زاینده رود و چهارمحال بیاید. می‌دانید که یزد هم از این آب بهره مند می‌شود.
طبیعتاً یزد و اصفهان و... پاره تن این کشور هستند. به همت وزارت نیرو و پیگیری پروژه بهشت‌آباد حتماً باید اجرا شود تا زاینده رود از کم آبی و بی‌آبی نجات پیدا کند. نکته بعدی هم استراتژی توسعه صنعتی و کشاورزی در استان را باید طوری ببینیم که وقفه‌ای در آب شرب مردم ایجاد نکند. یعنی وقتی مردم ما در تأمین آب شرب با مشکل مواجه هستند دلیلی ندارد که ما همچنان در کنار زاینده رود شالی بکاریم. این خلاف استراتژی چشم‌انداز آینده استان است. یا وقتی که ما آب برای شرب مردم و کشاورزی مردم نداریم دلیلی ندارد فولاد و ذوب‌آهن را توسعه بدهیم. متأسفانه باید بگویم کسانی در این استان به دنبال این بودند که حریم 50 کیلومتر ممنوعیت سرمایه‌گذاری را بشکنند و الان هم شکستند.
شما ببینید در 10 کیلومتری و 20 کیلومتری شهر اصفهان چقدر پروژه صنعتی، راه‌اندازی شده است و حتی الان دارند شهرک جدید می‌زنند. این با چه اصولی سازگار است؟ این به نظر من خدمت به استان اصفهان و مردم اصفهان نیست این خیانت به مردم اصفهان است.
کوتاهی را در مسئولان ملی می‌بینید یا مسئولان استان؟
ببینید الان استان اصفهان پایتخت تمدن ایران اسلامی ماست. در همین استان یک هتل 5 ستاره در شأن و جایگاه استان اصفهان نداریم. هوای استان اصفهان بسیار آلوده است. شهری که باید از توریسم و جاذبه‌های فراوانش درآمد سرانه‌اش به رقم‌های بالا برسد متأسفانه رستوران در خور شأن توریست‌های خارجی ندارد. من هشدار می‌دهم و بارها هم گفتم به مسئولان اصفهان که استراتژی خودتان را مشخص کنید. شما چرا هنوز در پی توسعه صنعتی هستید؟ اصفهان به اندازه کافی صنعتی شده است و الان اگر کسی قدمی بردارد برای صنعتی شدن شهر اصفهان و حتی در شعاع 50 کیلومتری اش، به مردم خدمت نکرده است. سلامت مردم شدیداً به مخاطره افتاده.
الان یکی از دلایل شیوع فراوان بیماری‌هایی نظیر سرطان، ام. اس و... در استان اصفهان و مخصوصاً در شهر اصفهان وجود آلاینده‌ها، فلزات سنگین، هیدرو کربن در هوای اصفهان و متأسفانه فاضلابی است که به زاینده رود می‌ریزد. ما باید تکلیفمان را با خودمان روشن کنیم. یک وقتی با استان خوزستان و چهارمحال بحث داریم و می‌گوییم ما آب کم داریم؛ یا الان همین آبی که ما می‌خواهیم به یزد بدهیم اگر قرار باشد یزدی‌ها آب خوردن نداشته باشند اما یزد پتروشیمی بزند و صنایع فولاد بزند با استراتژی کلان کشور سازگار نیست. اگر قرار باشد صنعت همین طوری توسعه پیدا کند فردا آب شرب مردم باید از کجا تأمین شود؟ بالاخره ما کشوری محدود از نظر منابع آبی هستیم. مثلاً در شهرستان نائین در طول 3 دهه گذشته بالاترین میزان بارندگی در یک سال زراعی 59 میلی متر بوده است. ثروت مملکت هم همینگونه است. ما متأسفانه علیرغم اینکه کشور ثروتمندی هستیم ولی طوری داریم در قالب یارانه‌ها آن ثروت را به باد می‌دهیم که برای توسعه کشور ذره‌ای از آن ثروت باقی نمی‌ماند. لذا الان همت نمایندگان بر این قرار گرفته است که پروژه بهشت آباد وانتقال آب از کارون به فلات مرکزی حداقل 500 میلیون متر مکعب یا یک میلیارد متر مکعب انجام شود که بتوانیم استان‌های یزد، اصفهان و حتی کرمان و شهرستان‌های مختلف استان را پوشش دهیم.
روزنامه نسل فردا