خشکسالی بیش از یک دهه است که وضعیت اقتصادی خراسان جنوبی را با مشکلات جدی روبه‌رو کرده است. استانی که بیش از نیمی از جمعیت آن روستانشین بوده و از راه کشاورزی امرار معاش می‌کنند. به نظر می‌رسد تجربه 10 ساله خشکسالی هنوز مسئولان را به اندیشیدن راه چاره‌ای برای جایگزین کردن طریق معیشت مردم مجاب نکرده است چراکه با وجود پتانسیل‌های موجود هنوز فعالیت مردم بر محور کشاورزی می‌چرخد.
هم‌مرز بودن با کشور افغانستان از مهم‌ترین مواردی است که از سوی مسئولان و کارشناسان استانی همواره بر آن تأکید می‌شود. وجود 460 کیلومتر مرز زمینی با کشوری که در بسیاری از حوزه‌ها نیازمند تعاملات اقتصادی جدی با ایران است قطعاً زمینه‌ای برای ایجاد اشتغال و رونق اقتصادی این استان خواهد بود.
"حسین ابراهیمی" نماینده مردم بیرجند و درمیان در مجلس شورای اسلامی مهم‌ترین عامل تأخیر در زمینه برقراری روابط مؤثر اقتصادی را نبود تعاریف مشخص در تعامل با این کشور همسایه می‌داند و می‌گوید: با وجود مشترکات بسیار بین دو کشور اما تاکنون برنامه‌ای مدون برای گسترش ارتباطات نداشته‌ایم. او به گستردگی و بالا بودن امکانات دو کشور اشاره می‌کند و می‌گوید: تأسیس کنسولگری در دو شهر کابل و بیرجند قطعاً فضای بهتری را برای گسترش ارتباطات اقتصادی ایجاد خواهد کرد.
روزنامه آوا خراسان جنوبی در این‌باره و برای آگاهی از برنامه‌های پیش‌رو در این زمینه با این نماینده و عضو ناظر در مرزها گفت‌وگویی انجام داده که در ادامه می‌خوانید.
با وجود 460 کیلومتر مرز خاکی با کشور افغانستان و با توجه به این که زمینه‌های مناسبی برای برقرای روابط اقتصادی با این کشور وجود دارد چرا تاکنون و با وجود خشکسالی که گریبانگیر استان شده اقدامی برای بهبود روابط اقتصادی صورت نگرفته است؟
مهم‌ترین مسئله‌ای که در این زمینه باید به آن اشاره کرد این است که هنوز تعامل با افغانستان تعریف نشده است. قطعاً در صورتی که این تعامل مشخص شود همکاری ما با این کشور بیشتر خواهد شد. متأسفانه با وجود مشترکات زیاد فرهنگی از جمله آداب و رسوم، زبان، مذهب و. . . هنوز نتوانسته‌ایم از این فرصت بهره‌برداری کنیم. با وجود گستردگی و بالا بودن امکانات در دو کشور و وجود نیاز‌های متقابل اما روابط اقتصادی تعریف نشده باعث شده ارتباطات تجاری چندانی بین دو کشور شکل نگیرد.
اشکال کار کجاست؟ شکل‌گیری این روابط باید از چه مجرایی پیگیری شود؟
اگر ارتباط و تعامل بین دو کشور از سوی مقامات عالی‌رتبه کشور به صورت جدی‌تری پیگیری و زمینه برای ارتباطات سهل‌تر فراهم شود قطعاً شاهد ارتباطات تجاری بیشتری خواهیم بود. در این زمینه تأسیس کنسولگری از سوی دولت ایران در کابل و همچنین احداث کنسولگری افغانستان در بیرجند راهگشا خواهد بود. ببینید باتوجه به اینکه ما بندر چابهار را در اختیار داریم این یکی از بهترین راه‌هایی است که از طریق آن می‌توانیم بازار افغانستان را تغذیه کرده و ترانزیت کالاها را به این کشور در اختیار بگیریم.
فکر می‌کنید چه پتانسیل‌هایی در کشور ایران وجود دارد که می‌توان از آنها در جهت بهبود روابط اقتصادی بین دو کشور استفاده کرد. قطعاً این اقدام فرصتی برای اشتغالزایی و رونق اقتصادی استان هم به دنبال خواهد داشت؟
ببینید فرصت‌ها در دو طرف زیاد است به طور مثال جاده ترانزیتی که از خراسان جنوبی به افغانستان وجود داشته و از سربیشه عبور می‌کند در حال حاضر فعال بوده اما باید از این فرصت بهره بیشتری برد. وجود ارتباطات خانوادگی قوی بین مردم درمیان و مردم کشور افغانستان به دلیل اشتراکات مذهبی (اهل سنت) هم نقطه قوتی است که می‌توان از آن برای افزایش فعالیت اقتصادی بهره گرفت. فعال کردن بازارچه مرزی هم که در حال حاضر وجود دارد یکی از مواردی است که می‌توان توجه ویژه به آن داشت. وجود منطقه ویژه اقتصادی در بیرجند هم از دیگر پتانسیل‌هایی است که با به‌کار‌گیری تمهیداتی همچون معافیتهای مالیاتی می‌توان زمینه حضور بخش خصوصی برای سرمایه‌گذاران ایرانی و افغانی را فراهم کرد. با انجام این اقدامات قطعاً شاهد تحولات عظیمی در اقتصاد منطقه خواهیم بود.
مواد و محصولاتی که می‌تواند بین دو کشور مبادله شود چه اقلامی را شامل می‌شود؟ به عبارتی می‌خواهم بدانم چه محصولات تولید داخل بیشتر مورد نیاز آنهاست و برعکس؟
کشور افغانستان در بخش سوخت به شدت نیازمند است و ما هم به دلیل داشتن امکانات در این بخش قادر هستیم که سوخت را با قیمت واقعی صادر کنیم. همچنین صنایع دستی تولید شده در استان که مورد نیاز آنهاست علاوه بر رفع نیاز آنها رونق در بخش صنایع دستی استان را به دنبال خواهد داشت. وجود کارخانه لاستیک و سرامیک در بیرجند قادر است نیاز افغان‌ها را تأمین کند. به علاوه در کشور افغانستان تولید دام زیادی وجود دارد که این مسئله می‌تواند فرصت خوبی برای انتقال آنها به ایران باشد. با احداث قرنطینه و واردات دام از افغانستان تجارت سودآوری برای دو کشور ایجاد خواهد شد.
با توجه به اینکه دو نفر از نمایندگان استان خراسان جنوبی عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی به عنوان کمیسیونی تأثیر‌گذار در روابط خارجی هستند تاکنون در این کمیسیون چه اقداماتی برای بهبود روابط صورت گرفته است؟ قطعاً حضور دو نماینده استان در کمسیون امنیت ملی و سیاست خارجی نقطه عطفی در بهبود روابط خواهد بود؟
همان‌طور که گفتم ایران باید در زمینه بهبود روابط اقدامات مؤثرتری را پیگیری کند. پیگیری این اقدامات از سوی وزارت‌خارجه و شورای عالی امنیت نتایج بهتری را در پی خواهد داشت. البته در کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی هم پیگیری‌های لازم انجام خواهد شد اما به نظر می‌رسد پیگیری آن از سوی مقامات عالی‌رتبه نتایج بهتری را در بر داشته باشد.
مهم‌ترین اقداماتی که در یک برنامه کوتاه‌مدت می‌تواند با توجه به وضعیت خشکسالی رونق اقتصادی را در منطقه به دنبال داشته باشد چه راهکاری است؟
مسئولان نظام باید در اولین اقدام در صدد فعال کردن بندر چابهار باشند. راه‌اندازی راه‌آهن چابهار - بیرجند - مشهد از مواردی است که باید در اولویت قرار گیرد حتی به نظر من اهمیت آن در حدی است که باید بودجه از حساب ذخیره ارزی به آن اختصاص داده شود. با این اقدام شرق کشور به نقطه توسعه یافته‌ای تبدیل خواهد شد و از محرومیت و استضعافی که بر منطقه حاکم است کاسته خواهد شد.