به گزارش خبرگزاری خانه ملت (www.icana.ir)، "اقبال محمدی" در این یادداشت که هفته نامه سوران آن را منتشر کرد آورده است:
دهها کانون شناخته شده در عراق برای ایجاد غبار و گرد و خاک موجود است که بسته به فصل یا شرایط آب و هوایی و سامانه‌های ناپایدار جوی فعال می‌شوند، اما آن کانونی که گستره عظیمی از کشور ما را دربرمی‌گیرد حوزه خشک شده فرات در حد فاصل سوریه و عراق است که مساحت این حوزه دهها هزار کیلومتر مربع است؛ منطقه‌ای است که در سال‌های خشکسالی بدون بارش و در سال بارندگی، بارش کمتر از 100 تا 150 میلیمتر در سال را دارد.
این گستره عظیم در گذشته به یمن وجود آب فرات و سرشاخه‌های آن، باتلاق‌ها و نیزارهای وسیعی بوده است که هزاران سال است تمدن بین‌النهرین از سومر تا عراق کنونی بر بستر آن شکل گرفته است.
عواملی که به تخریب سریع این زیست‌بوم و خشک شدن آن انجامیده است عبارتند از خشکسالی ممتد و طولانی‌مدت خاورمیانه و مهار آب فرات توسط سدهای بزرگ ترکیه، سوریه و خود عراق و جلوگیری از طغیان‌های باتلاق‌ساز آن.
بنابراین به تدریج در 2 دهه اخیر شرایط طبیعی ناحیه‌ای وسیع در حد فاصل سوریه و عراق در شمال غرب عراق تخریب گشته است. رسوبات عمدتا رودخانه‌ای این ناحیه نرم و سبک بوده که طی هزاران سال نشست کرده است؛ به طور مثال بقایای تمدن سومر را در عمق 30 تا 40 متری سواحل فرات جست‌وجو می‌کنند؛ یعنی تنها برای 5 هزار سال اخیر 30 تا 40 متر رسوبات نرم در این ناحیه وجود دارد. این رسوبات اقیانوسی از مواد سبک مناسب برای ایجاد غبارند که توسط تلاطم ناشی از هر ناپیداری جوی در روی عراق ایجاد شده و ستون‌هایی از گرد و خاک به طول صدها کیلومتر و ارتفاع صدها متر شکل می‌گیرد که به روی تصاویر ماهواره‌ای کامل و واضح قابل تشخیص است. سرنوشت این حجم عظیم گرد و خاک ایجاد شده در روی این ناحیه از عراق را باد تعیین می‌کند به طوری که:
اگر شدت باد از میزان معینی بیشتر باشد (به صورت تجربی بادهای بیش از از 10 متر بر ثانیه) غبار در منطقه وسیعی پخش شده و معمولا زمینه جو را در کل منطقه، غبارآلود می‌کند اما تاثیر زیادی بر شرایط سطح زمین و تنفس مردم بر جای نمی‌گذارد.
اما اگر وزش باد بسیار کم باشد معمولا این غبار از روی عراق به سمت کشور ما منتقل نمی‌شود.
و اگر سرعت باد نه زیاد و نه کم باشد (به صورت تجربی بین 5 تا 10 متر بر ثانیه) الگوهای غبار کم و بیش به صورت اولیه خود به سمت کشور ما حرکت کرده و بسته به سمت باد بر یک یا چند استان از غرب و جنوب غرب کشور و عمدتا استان‌های کرمانشاه، کردستان، ایلام و خوزستان نفوذ می‌کند و بهتر است بگوییم می‌غلطد گاهی دامنه تاثیر این غبارها به استان آذربایجان غربی نیز سرایت کرده است.
نکته‌ای که مغفول مانده است ارزش یکان دادن به کانون‌های فعال ایجاد گرد وخاک در عراق است. کانون شمال غرب عراق دهها برابر سایر کانون‌ها ایجاد گرد و خاک می‌کنند و سایر کانون‌ها از نظر شدت و مدت و فراوانی فعالیت با این کانون قابل مقایسه نیستند.
باید تمام تلاش بر بهای این کانون متمرکز شود در غیر این صورت هیچ نتیجه موثری عاید نمی‌شود. غبار حاصل از سامانه‌های جنوبی معمولا در روی کشور ما در ارتفاع فوقانی‌تر جو قرار گرفته و کم و بیش قابل تحمل است. اما غبار با منشا شمال‌غرب عراق در کشور ما در استان‌های در سطح زمین ظاهر شده و کاملا فعالیت‌های حیاتی همه جانوران و نباتات را تحت تاثیر قرار می‌دهد.