خبرگزاری خانه‌ملت- گروه اجتماعی- فاطمه رضائی؛ تمامی بررسی‌هایباستان شناسی حکایت از پیشینه معماری ایرانی به حدود هزاره هفتم پیش از میلاد دارد که از آن زمان تا کنون پیوسته این هنر توسعه و تکامل یافته است.معماری ایران دارای ویژگی‌هایی است که در مقایسه با معماری کشورهای دیگر جهان از ارزشی ویژه برخوردار است، در حقیقت معماری ایرانی از طراحی مناسب، محاسبات دقیق، فرم درست پوشش، رعایت مسائل فنی و علمی در ساختمان، ایوان‌های رفیع، ستونهای بلند و بالاخره تزئینات گوناگون برخوردار است، به نوعی که معماری ایرانی توانسته وسیع‌ترین دهانه‌ها را به وجود بیاورد و آرایش‌های گوناگون و سرگرم‌کننده خلق کند.
پیش از اسلام شیوه پارسی، مادی، هخامنشیان و پارتی در معماری به کار گرفته می‌شد و در سال‌های پس از اسلام نیز شیوه خراسانی مانند سازه مسجد جامع اصفهان، شیوه رازی، شیوه آذری مانند سازه مسجد گوهرشاد، شیوه اصفهانی مانند معماری چهل ستون و عالی قاپو و در نهایت معماری معاصر از اواسط دوره قاجاریه تا کنون دنبال شده اما به اعتقاد کارشناسان این حوزه و برخی از نمایندگان مجلس در دهه‌های اخیر بسیار کم‌رنگ شده به نوعی که هویت شهرهایی چون پایتخت از بین رفته است.
معماری ایرانی- اسلامی از دغدغه‌های مطرح رهبری/ تهران نمای یک شهر اسلامی نیست
رهبر معظم انقلاب اسلامی در دیدار خود با شهردار و اعضای شورای اسلامی شهر تهران در آغازین ما‌ه‌های فعالیت شورای چهارم در دی ماه سال 92 به موضوع معماری و ساخت و سازها در تهران اشاره کردند و گفتند: حقیقتاً معماری و نمای تهران، نمای یک شهر اسلامی نیست و شهرداری و شورای شهر باید این موضوع را جزو جدی ترین مسائل خود بدانند.
رهبری با یادآوری تأثیرگذاری معماری و نمای ساخت و سازها بر فضای سبک زندگی بیان کردند: باید هرچه ممکن است محیط زندگی شهر، به گونه ای طراحی و ساخته شود که تحقق سبک زندگی اسلامی راحت تر، امکان پذیر باشد.
مجمع تشخیص مصلحت نظام نیز ضمن تدوین سند چشم‌انداز 1404 که از سال ۱۳۸۴ و در قالب چهار برنامه توسعه ۵ ساله انجام آغاز شده به موضوع بازآفرینی و روزآمدسازی معماری ایرانی- اسلامی پرداخته است.
شهرداری‌ها، سازمان نظام مهندسی و شورای عالی شهرسازی و معماری پرچم‌داران قانونی معماری ایرانی- اسلامی
هویت ایرانی- اسلامی با دیدن معماری شهرهای کشور و در راس آنها معماری پایتخت باید محسوس باشد، در این زمینه هرچند گام‌هایی برداشته شده اما پیگیری و جدیت نهادها و دستگاه های ذیربط اجرایی ضروری است به خصوص در شرایطی که مقام معظم رهبری نیز از این مسئله به عنوان یکی از دغدغه‌های شهری یاد می‌کنند.
شهرداری‌ها، سازمان نظام مهندسی و در راس آنها شورای عالی شهرسازی و معماری پرچم‌داران قانونی توسعه معماری ایرانی- اسلامی هستند، اما این روزها دیدن انواع و اقسام شیوه‌های معماری در سطح کلان شهرها و حتی شهرهای کوچک ایران که با شیوه معماری اسلامی ایرانی فاصله زیادی دارد بسیار آزار دهنده شده به نحوی که شهرهایی که باید هویت و قدمت چند هزار ساله معماری ایرانی- اسلامی داشته باشند بیشتر به آشفته بازاری می‌مانند که دیدنش خستگی را بر رو ح آدمی می‌گذارد.
نظارت شورای عالی شهرسازی به معماری ایرانی- اسلامی بر اساس تکالیف تعریف شده/ پیگیر تدوین طرح جامع سیما و منظر شهری
شهرام کوسه غراوی عضو ناظر مجلس در شورای عالی شهرسازی و معماری ایران بر این باورست که شورای عالی شهرسازی و معماری وظایفی در این حوزه بر عهده دارد که به آنها پرداخته است، وی نظارت را یکی از این وظایف می‌داند منتهی تاکید می‌کند که روند شکل گرفته منطبق بر معماری ایرانی- اسلامی نیست.
نماینده مردم مینودشت در مجلس شورای اسلامی، معتقد است: سیما و منظر شهری، شهرهای تاریخی و کهن کشور نیز علاوه بر تهران به عنوان پایتخت کشور، بهم ریخته و آشفته است و رنگ و بویی از معماری ایرانی- اسلامی ندارد.
این عضو ناظر مجاس در شورای عالی شهرسازی و معماری می‌گوید: در تلاشیم که از طریق مجلس طرحی را برای تصویب یک قانون جامع سیما و منظر شهری جهت شفاف‌سازی تکالیف مسئولان مختلف از جمله شورای عالی شهرسازی و معماری و شهرداری‌ها تدوین کنیم، چراکه متاسفانه در شرایط فعلی نمای ساختمان ها و نوع معماری بیشتر طبق سلیقه افراد شکل گرفته است.
معماری ایرانی-اسلامی فدای تراکم‌فروشی شد
محمودصادقی عضو هیات رئیسه مجمع نمایندگان تهران نیز با یادآوری یکی از بندهای سند چشم‌انداز 1404 مبنی بر هویت بخشی به سیمای شهر و روستا و بازآفرینی معماری ایرانی- اسلامی، می‌گوید: شورای عالی شهرسازی و معماری چشم‌اندازی را برای شهر تهران در نظر گرفته که در آن به صورت کامل به موضوع معماری و شهرسازی توجه شده اما فروش تراکم و تغییر کاربری‌ها سبب شده تا دغدغه اصلی شهرداری‌ها کسب درآمد باشد.
صادقی معتقد است برای مسئولان اجرایی توسعه شهر مفهومی مادی داشته و در آن از نگاه نهادینه کردن هویت ایرانی – اسلامی غفلت شده در حالی که رعایت اصول شهرسازی و پرداختن به شاخص‌های معماری ایرانی- اسلامی نه تنها موجب ارتقا ابعاد معنوی می‌شود بلکه هویت تاریخی شهر و کشور را حفظ و تقویت می‌کند کما اینکه سبب افزایش آرامش و اعتماد به نفس مردم می‌شود.
این نماینده مردم تهران در مجلس با تاکید بر اینکه پرداختن به معماری ایرانی-اسلامی از تکالیف همه دستگاه‌هاست، می‌گوید: در برخی مناطق که سعی بر حفظ معماری ایرانی- اسلامی شده، این نوع شهرسازی حالت انتزاعی، فانتزی و تصنعی به خود گرفته است در صورتی که معماری ایرانی- اسلامی باید در جریان زندگی مردم نهادینه شود.
عضو هیات رئیسه مجمع نمایندگان تهران یادآور می‌شود: معماری ایرانی- اسلامی در دوره پیش از انقلاب بیشتر مورد احترام بوده حتی در برج آزادی سبک معماری اصیل ایرانی – اسلامی دیده می‌شود اما امروزه بناهایی ساخته می‌شود که هیچ شاخص معماری ایرانی- اسلامی در آن دیده نمی شود.
لزوم اجرای مصوبات شورای عالی شهرسازی ومعماری و تقویت نظارت از سوی این نهاد
صدیف بدری سخنگوی کمیسیون عمران مجلس نیز معتقد است: شورای عالی شهرسازی و معماری در حوزه شهرسازی و رعایت الگوهای معماری ایرانی- اسلامی مصوبات خوبی دارد اما متاسفانه این مصوبات اجرایی نشده زیرا شهرداری‌ها سیستم تعریف شده در زمان صدور پروانه و اجرا ندارند، ضمن اینکه نظارتی هم بر نقشه‌های نظام مهندسی وجود ندارد.
نماینده مردم اردبیل، نیر و نمین در مجلس شورای اسلامی با این وجود تاکید می‌کند: شورای عالی شهرسازی و معماری علی‌رغم مصوبات مناسب در حوزه وظایف نظارتی کوتاهی کرده است ضمن آنکه الگوی معماری ایرانی- اسلامی در سازه‌های دولتی به چشم نمی‌خورد.
بدری بر این باور است که هنگام صدور پروانه ساختمان بهترین زمان کنترل شاخص‌های شهرسازی و معماری است، در حقیقت سازمان نظام مهندسی بیشترین نقش را در این زمینه می‌تواند ایفا کند اما متاسفانه ساز و کار مناسبی در ساختار سازمان نظام مهندسی تعریف نشده است.
رعایت الگوهای معماری ایرانی- اسلامی نیازمند تدوین قانون جامع شهرسازی و معماری
معماری ایرانی- اسلامی گویا در کش و قوس‌های مسئولان اجرایی به هم گرده خورده است، به نوعی که هر کدام از پرچم‌داران حوزه معماری به همان میزانی که تلاش کرده‌اند، کوتاهی‌هایی را هم داشته‌اند؛ همانگونه که عبدالکریم حسین‌زاده عضو کمیسیون عمران مجلس دهم می‌گوید: مجموعه‌ای از عوامل در روند شهرسازی طی بلند مدت نوع معماری، سیما و منظر و هویت شهر را رقم زده‌اند.
نماینده مردم نقده و اشنویه در مجلس شورای اسلامی با یادآوری موضوع معماری ایرانی- اسلامی در برنامه پنجم توسعه، اضافه می کند: طبق برنامه پنجم توسعه می‌بایست مجموعه قوانین و مقررات شهرسازی و معماری ایران-اسلامی تدوین شود که متاسفانه تاکنون قوانین جامعی تدوین نشده است. وی بر این باور است که رعایت الگوهای معماری ایرانی- اسلامی باید در دستور کار شهرداری‌ها و شورای عالی شهرسازی و معماری قرار گیرد، در صورتی که عملکرد این دو مجموعه نشان از بی توجهی به این موضوع دارد.
حسین‌زاده با تاکید بر اینکه شورای عالی شهرسازی و معماری در نظارت و شهرداری‌ها در عدم رعایت الگوهای معماری ایرانی – اسلامی ضمن اجرا کوتاهی کرده‌اند، می‌گوید: شهر را نمی‌توان با توجیه‌های اقتصادی مدیریت کرد، بنابراین باید قانون جامع شهرسازی و معماری تصویب شود.
تشکیل کمیته‌ای برای ساماندهی معماری ایرانی- اسلامی
پروانه مافی نایب رئیس کمیسیون شوراها و امور داخلی کشور در مجلس شورای اسلامی نیز بر این باور است که از وظایف اصلی شورای عالی شهرسازی و معماری و نظام مهندسی نظارت بر موضوع سیما و منظر شهری و هویت بخشی به نمای سازه‌های شهری است، بنابراین تاکید می کند که شورای عالی معماری و شهرسازی ستادی تصمیم گیر و تصمیم ساز است و می‌تواند از بعد نظارتی به این مسئله بپردازد.
مافی از تشکیل کمیته‌ای برای ساماندهی معماری ایرانی- اسلامی در وزارت راه و شهرسازی نیز خبر می‌دهد که به دنبال راه حلی برای ساماندهی نماهای شهری است، اما این کمیته که مدت‌هاست از تشکیل آن می گذرد گویا خروجی مشخصی تحت عنوان برنامه منسجم و معین نداشته است.
شهرسازی و معماری ایرانی- اسلامی که در دهه‌های اخیر دچار وقفه تاریخی شده است در گرو تصمیمات مسئولانی قرار گرفته که هیچ کدام کوتاه‌های صورت را نمی‌پذیرند، شهرهای کشور و تهران به عنوان پایتخت ام‌القرای جهان اسلام نیازمند احیا هویتی اصیل هستند که در این روزها تنها تکه‌های از آن باقی مانده است./
پایان پیام