خبرگزاری خانه ملت، احسان کاظم‌زاده نظری؛ حضور اعضای کمیسیون فرهنگی مجلس در استان سیستان و بلوچستان، بهانه‌ای شد تا مجددا لنز دوربین‌ها روی یکی از محروم‌ترین نقاط ایران گرفته شود و عمق محرومیت و عقب ماندگی چندین ساله این استان بار دیگر به چشم آید.
در کوچه‌های تنگ و خاکی از قاسم‌آباد، کریم‌آباد، دایی‌آباد، حاجی‌آباد تا شیرآباد که پاتوق داغ معتادان است، همه این محله‌ها جایی است که مردمی که اکثر آن‌ها به دلیل خشکسالی، روستاها زمین کشاورزی یا احیانا دام خود را رها کردند و به امید کار به حاشیه شهر زاهدان آمدند، غافل از اینکه در زاهدان هم اشتغال اصلا اوضاع خوبی ندارد.
کارگری با دستمزد فقط روزی 30 هزار تومان
اکثر اهالی این محله‌ها کارگری می‌کنند آن هم بر اساس اظهارات خودشان روزمزد بدون بیمه و با این شرایط گرانی با حقوق روزانه 30 تا 40 هزار تومانی فقط به آینده امید دارند. همین امید به درست شدن شرایط است که این مردم را سر پا نگه داشته و بی وقفه تلاش می‌کنند تا بالاخره به رویای شهرنشینی یا فراموش کردن کابوس خشکسالی برسد.
اما خدا کند که امیدشان از دست نرود، امید که برود در دسترس‌ترین چیز برای فراموشی آلام چیزی جز مواد مخدر نیست و این افیون خانمان‌سوز راحت‌تر از هر محله‌ای در حاشیه زاهدان یافت می‌شود به طوریکه با قدم زدن در کوچه پس کوچه‌های شیرآباد در کمتر از چند دقیقه می‌توانی هر نوع متاعی که می‌خواهی را به دست آوری!
محرومیت حاشیه زاهدان اولیه‌ترین نیازهای زندگی یعنی آب، برق و گاز
از آسیب‌های بیشمار مواد مخدر که به دلیل جبر جغرافیایی در مسیر ترانزیتی سیستان و بلوچستان قرار دارد که بگذریم؛ عقب ماندگی حاشیه زاهدان تا به حدی است که مردمان این مناطق که جمعیتی حدود 300 هزار نفر دارند، از اولیه‌ترین نیازهای زندگی خود یعنی برخورداری از آب، برق و گاز محروم هستند. به طوریکه در جای جای شهر کودکان در حال فروش کپسول‌های گاز هستند و شبکه گاز نه تنها در حاشیه بلکه در خود شهر زاهدان نیز همه نقاط را تحت پوشش قرار نداده است و ماحصل آن نیز حادثه‌ای تلخی مثل آتش سوزی مدرسه اسوه حسنه در زاهدان و جان باختن 4 فرشته زمینی می‌شود.
اعزام تیمی از وزارت کشور برای احراز هویت افراد فاقد شناسنامه
اما یکی دیگر از معضلات در این مناطق وجود دانش آموزان بازمانده از تحصیل است که آمار دقیقی از آن‌ها وجود ندارد که طبق اظهارات علیم یارمحمدی نماینده مردم زاهدان اخیراً وزارت کشور با اعزام تیم‌هایی به منطقه در پی مشخص کردن آمار افراد بدون شناسنامه و بازمانده از تحصیل است. البته این تیم‌های وزارت کشور به نحوی خاص در بین مردم حاضر می‌شوند که احساس بدی به حاشیه نشینان دست ندهد و در واقع آن‌ها احساس مچ‌گیری نکنند بلکه شرایط طوری رقم بخورد که با تیم‌های اعزامی وزارت کشور همکاری کنند.
اکثر کودکان بازمانده از تحصیل حاشیه زاهدان از افراد فاقد شناسنامه هستند که تحت پوشش هیچ یک از نهادهای حمایتی مانند کمیته امداد نیستند و کسی که هیچ حمایتی و پشتوانه مالی ندارد قاعدتا فرزند خود را نیز به جای مدرسه راهی بازار کار میکند و به جمعیت کودکان کار می‌افزاید.
یک چهارم حاشیه نشینان مدارک هویتی ندارند/ چرا حاشیه نشینان از گرفتن شناسنامه طفره می‌روند؟
طبق اظهارات نماینده مردم زاهدان در مجلس بدون شناسنامه‌ها نیز 25 درصد جمعیت حاشیه زاهدان را تشکیل میدهند که وقتی علت نداشتن اسناد هویتی را از خود مردم جویا شدیم عمدتا ضرورتی برای گرفتن شناسنامه با توجه به اینکه دولت خدماتی برای آن‌ها در طول سالیان گذشته فراهم نکرده است را عنوان میکردند یا ترس از طرح سربازگیری از دوران قاجار همچنان با این مردم است و پدران و مادران برای حفظ فرزندشان در کنار خود و نرفتن به اجباری برای او شناسنامه نگرفتند و تعداد قلیلی از آنان مهاجران کشورهای افغانستان و پاکستان هستند.
کودکان حاشیه شهر در آسیب قاچاق مواد مخدر
یارمحمدی افزود: متأسفانه بیشترین بستر کاری که برای کودکان حاشیه زاهدان وجود دارد، فروش مواد مخدر است و از کودکان همواره بعنوان پوشش برای فروش و نقل و انتفال مواد مخدر سوء استفاده شده است. بر اساس اعلام وزارت آموزش و پرورش 21 هزار کودک بازمانده از تحصیل در زاهدان و در استان سیستان و بلوچستان 120 هزار نفر وجود دارد که البته این ارقام بیشتر هم به نظر میرسد.
مسئولیت وزارت راه و شهرسازی برای ساماندهی بافت فرسوده حاشیه شهر
وضعیت این عقب ماندگی و آسیب‌های اجتماعی به اندازهای است که بر اساس اظهارات احمد مازنی رئیس کمیسیون فرهنگی مجلس، موضوع حاشیه نشینی مورد توجه سران نظام هم قرار گرفته است و در نشست اخیر با این موضوع نیز، مدیریت وزارت راه و شهرسازی بر بافت‌های فرسوده مورد تاکید قرار گرفت و فرصتی سه ماهه به دستگاه‌های مسئول برای ارائه گزارش عملکرد درباره اقدامات انجام شده در این حوزه داده است. حال باید دید تا سه ماه آینده وزارت راه و شهرسازی چه گزارشی از روند اقدامات انجام گرفته در حاشیه شهر خواهد داشت.
البته اتفاقی که در حاشیه شهر زاهدان به وضوح دیده می‌شود توسعه ساخت و سازها به سمت حاشیه شهر است تا با همین ساخت و سازها حاشیه به متن شهر پیوند بخورد و در واقع این حاشیه دیگر جزوی از خود شهر محسوب شود. با این روند می‌توان انتظار داشت حداقل در آمار از جمعیت حاشیه شهر زاهدان کاسته شود.
شهر زاهدان یعنی مرکز استان سیستان و بلوچستان از نظر جمعیت «اولین» و از نظر وسعت «دومین» شهر حاشیه نشین کشور است و تنها شهری است که 44 درصد جمعیت آن در حاشیه شهر زندگی می‌کنند.
البته علاوه بر زاهدان، چابهار، زابل، ایرانشهر و کنارک نیز در سیستان و بلوچستان جزو رتبه های برتر کشور در زمینه معضل حاشیه نشینی هستند و به طور کلی 5 هزار و 900 هکتار از اراضی استان محل سکونت حاشیه نشینان است./
پایان پیام