گزارش خبرنگار خانه ملت، تالاب میانکاله معروف به بهشت گمشده پرندگان این روزها حال خوشی نداشته، تا جایی که طلوع و غروب، خورشید و ماه در یک مدار دیگر توان شکل دهی جزر و مد بر پیکر آن را ندارند، مرگ تدریجی این تالاب میتواند بحرانی دیگر از اکوسیستم را در تاریخ طبیعت به ثبت برساند و این شروع تکرار غم انگیز دریاچه ارومیه، تالاب هورالعظیم و تشنگی زاینده رود را تداعی میکند که امروز زیر بار فشارهای بیرحمانه طبیعت و انسان، زخمهایی عمیق بر تن خود دارد. جغرافیای آبی ایران از کاسپین نیلگون گرفته تا کارون خفته در قلب خوزستان قربانی سوء مدیریتها شده است.
امروز قرعه را به نام تالاب میانکاله زدیم؛ تا هر آنچه تهدیدی برای خشکی آن شده بررسی نموده؛ این تالاب در منتهیالیه جنوب شرقی دریای خزر یک نوار خشکی به نام شبهجزیره میانکاله باعث شکلگیری خلیج گرگان شد و این شروع آغازی بر غصه عمیق میانکاله است هر چند میتواند فرصتی بی بدیل باشد.
باز تعریف دو سنایور از تالاب میانکاله
اگر بخواهیم خلاصهای از زندگی تالاب میانکاله را برای مخاطبان بازگو کنیم دو سنایور از تالاب را باز تعریف خواهیم کرد؛ نخست میانکالهای که آخرین مأمن آرامش پرندگان مهاجر بود که از سرمای شدید سیبری و شمال اروپا فرار میکردند و به نقطه امن ایران پناه میآورند و دیگر سکوت سنگینی است که بر پیکر تالاب بر مبنای زیاده خواهی بشر سایه افکنده است.
اما امروز کاهش بارش باران، بسته شدن راه ارتباطی تالاب به دریای خزر و در کنار برداشت بیرویه از منابع آبی منطقه، چهره میانکاله را به کلی تغییر داده است و خبری از آن میانکاله سرسبز و سرشار از زندگی نیست؛ امروز با تالابی روبرو هستیم که تمام قد در انتظار مرگ ایستاده و از نگاه پرندگان، سرزمین امنی محسوب نمیشود؛ اما اینبار به واسطه زیاده خواهی بشر با نام توسعه یافتگی «پروژه پتروشیمی میانکاله»!
باز تعریف داستان کلنگ زنی احداث پتروشیمی میانکاله کابوس چند ساله این تالاب است که با تغییر هر دولت به نوعی در سرتیتر اخبار داغ قرار میگیرد، سر آغاز این داستان از دولت دوازدهم شکل گرفت؛ محل ساخت این مجتمع، منطقه حسینآباد شهرستان بهشهر، حدود ۲۰ کیلومتری تالاب میانکاله سند خورده است.
پروژه میانکاله در دولت دوازدهم کلید خورد در دولت سیزدهم کلنگ زنی شد
در آن دوران وزیر وقت نفت دولت دوازدهم از رئیس وقت سازمان حفاظت محیط زیست، درخواست همراهی با این پروژه را داشت و کمتر از ٢٤ ساعت این درخواست با هدف ایجاد زیرساختهای لازم برای رفع نیاز صنایع پاییندستی پتروشیمی و اشتغالزایی پذیرفته شد.
پروژه پتروشیمی مازندران قرار بوده است در یک زمین ۹۰ هکتاری با ۸۰ هزار میلیارد تومان سرمایه گذاری ساخته شود. طراحان این طرح اذعان داشتند با آغاز به کار این مجتمع برای ۷۵ هزار نفر شغل ایجاد خواهد شد و در نهایت به اصرار گروهی در دولت سیزدهم کلنگ زنی شد و خوشبختانه با تلاشهای رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس دوازدهم بتازگی در دولت چهاردهم متوقف شده است و این آغاز میتواند مسیر خلاصی تالاب از کابوس مرگ تدریجی باشد.
دکتر محمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی نیز در سفری که به استان گلستان داشت ضمن بازدید از جزیره آشوراده، خلیج گرگان و منطقه میانکاله بر اهمیت شرایط زیست محیطی این مناطق تاکید کرد و گفت: جزیره آشوراده هرچند در استان گلستان قرار دارد، اما بهعنوان میراث ملی، باید در سطح ملی مورد توجه قرار گیرد. همچنین خلیج گرگان و منطقه میانکاله از نظر تقسیمات کشوری بین دو استان قرار دارند، اما از منظر زیستمحیطی و بهرهوری، باید بهصورت یکپارچه مدیریت شوند. براساس نکاتی که از سوی مسئولان مطرح شد، رونق گردشگری در این منطقه باید با محوریت روستاییان و بومیان انجام شود و البته نباید هیچگونه اقدامی خارج از ضوابط و چارچوب قانونی صورت گیرد.
پرونده مخرب پتروشیمی میانکاله به همت فراکسیون محیط زیست مجلس متوقف شد
سمیه رفیعی رئیس فراکسیون محیط زیست مجلس دوازدهم با بیان اینکه توقف پروژه پتروشیمی میانکاله از اولویتهای فراکسیون محیط زیست مجلس یازدهم بود به خبرنگار خانه ملت، گفت: با توجه به اعتراضات گسترده فعالان محیط زیست و مردم بومی محله میانکاله بر احداث پروژه پتروشیمی در مکانی که بهترین خاک کشور را دارد و دارای ظرفیت بالای کشاورزی است، راه اندازی چنین پروژه مخربی اشتباه محض است.
شاهد مهاجرت معکوس مردم به میانکاله هستیم
نماینده مردم اسلامشهر، پردیس، ری و شمیرانات در مجلس شورای اسلامی با اشاره به مهاجرت معکوس به آن منطقه جهت امر کشاورزی، افزود: طبق اطلاعات واصله از اهالی بومی منطقه، شاهد مهاجرت معکوس مردم مناطق اطراف به حسین آباد و لله مرز به دلیل ظرفیت خوب برای رونق کشاورزی هستیم؛ بر همین اساس ایجاد اشتغالزایی به واسطه پتروشیمی با وجود ظرفیت بالای کشاورزی در آن منطقه قابل توجیه نیست.
سخنگوی کمیسیون کشاورزی، آب و منابع طبیعی در مجلس شورای اسلامی با تاکید بر اینکه گِرَم به گِرَم خاک با کیفیت، ارزش بالایی دارد ، تصریح کرد: برای چنین سرزمینی با ظرفیت بالای کشاورزی تعریف پروژه پتروشیمی اشتباه محض است، از طرفی دولت در دهه ۸۰ مصوبهای را به تصویب میرساند که در آن مصوبه استقرار برخی از صنایع در شمال کشور به دلیل خصوصیات ویژه ممنوع میشود، با تمام این تفاسیر هر میزان به پروژه مخرب میانکاله توجه کنیم دلیل قانع کنندهای برای ادامه آن پیدا نمیکنیم.
نماینده مردم در مجلس دوازدهم با اشاره به هزینههای کلان احداث پروژه پتروشیمی میانکاله، یادآور شد: اگر چنین پروژهای در شمال کشور احداث شود، قطعا هزینههای تامین انرژی و لجستیک را به دنبال دارد که باید فراهم شود؛ از همه مهمتر در بحث مدیریت ناترازیها اختصاص سوخت به ضرورتهای تولید در اولویت خیلی بیشتری قرار دارد و همچنین نحوه و چگونگی عرضه محصول تولیدی دارای ابهام است، با یک حساب سرانگشتی و تحلیل ساده این سوال ایجاد میشود محصول تولیدی چه میزان دارای اهمیت است که خواستار تخریب منطقهای با ظرفیت بالای اکولوژیک هستید؟ تمام اما و اگرهای مطرح شده علامت سوالاتی بود که منجر به ورود فراکسیون محیط زیست مجلس از دوره قبل به این مسئله شد.
اقناع جمعی که اصرار به احداث پروژه پتروشیمی میانکاله را داشتند بسیار مشکل بود
رفیعی ادامه داد: اقناع جمعی که اصرار به احداث پروژه پتروشیمی میانکاله را داشتند بسیار مشکل بود؛ مکاتبات متعددی با رؤسای دو قوه مجریه و مقننه برای توقف اجرای این پروژه انجام شد؛ در کنار این مسئله پیمانکار زمین اجرای پروژه را دریافت کرده بود؛ البته با زمینی به وسعت ۱۰۵ هکتار نه ۹۲ هکتار؛ این مسئله از اساس دارای اشکال بوده است؛ اگر قرار باشد برای هر پروژه پتروشیمی حدود ۹۲ الی ۱۰۵ هکتار زمین اختصاص دهیم قطعا با مشکلات متعددی روبرو خواهیم بود.
رئیس فراکسیون محیط زیست در مجلس دوازدهم با بیان اینکه اواخر دولت شهید رئیسی پرونده کاملی از آثار مخرب پتروشیمی میانکاله تعریف و به دولت ارجاع داده شد، اظهار داشت: سازمان محیط زیست وقت در برابر اطلاعات ارجاع شده در قالب پرونده تخریبی پروژه میانکاله شانه خالی نمود و تمام مسئولیت خود را به دولت واگذار کرد و تاکید داشت در این راستا رئیس جمهور وقت تصمیم گیری خواهد داشت با تمام این تفاسیر فراکسیون محیط زیست مجلس برای توقف این پروژه مخرب تمام اطلاعات را به دفتر شهید رئیسی، رئیس جمهور وقت آن دوران ارسال کرد در نهایت شاهد توقف موقت این پروژه بودیم اما مسئله اصلی خروج زمین از دست پیمانکار اصلی پروژه بود.
تشکیل کارگروهی برای خروج پروژه میانکاله از دست پیمانکار اصلی
این نماینده مردم در مجلس دوازدهم با اشاره به تشکیل کارگروهی برای خروج پروژه میانکاله از دست پیمانکار اصلی، یادآور شد: برای تحقق این مهم جلساتی را با سازمان امور اراضی و منابع طبیعی کشور برگزار کرده و مقرر شد زمین واگذاری ظرف ۳ ماه پس گرفته شود؛ سختی کار در باز پس گیری زمین این پروژه بود؛ به دلایل متعدد اقتصادی و زیست محیطی احداث مجتمع پتروشیمی میانکاله فاقد صلاحیت اجرایی شناخته شده بود.
رفیعی حاشیههای شکل گرفته برای احداث پتروشیمی میانکاله را ضعف عملکرد سازمان محیط زیست وقت دانست و ادامه داد: متاسفانه در دولت قبلی سازمان محیط زیست خود صورتجلسه شکل گیری پتروشیمی را امضا کرده بود که این مسئله کار ما را به شدت سخت میکرد تا نتوانیم جلوی اجرایی شدن پروژه را بگیریم که مسیر دسترسی و احداث راه در زمینی که برای این انتخاب شده بود خود از عوامل تخریب حداکثری می توانست باشد
اصغر عبدلی استاد دانشگاه شهید بهشتی در گفت و گو با خبرنگار خانه ملت در مورد آخرین وضعیت میانکاله به خبرنگار خانه ملت، گفت: زمینهای اطراف میانکاله مناطق بسیار ارزشمندی برای دامداران، محیط زیست، زیست پرندگان هستند که همگی آنها میتواند تحت تاثیر احداث پتروشیمی قرار بگیرند، به دلیل اکولوژیک ایران انجام چنین فعالیتی در جنوب کشور که سرشار از منابع پهناور گازی بوده فراهم است.
اقلیم شمال کشور بسیار شکننده است
این استاد دانشگاه شهید بهشتی، اظهار داشت: اقلیم شمال کشور بسیار شکننده شده است، تنها مکان باقی مانده به لحاظ تنوع زیستی و تامین غذای کشور محسوب میشود باید بر روی هر هکتار این منطقه توجه ویژهای داشته باشیم، کشورهای دیگر با وسعت سرزمینی اندک در شرایط مشابه وضعیت اقلیمی شمال کشور ایران را دارند اما در حال حاضر مواد غذایی چند کشور دیگر را تامین میکنند؛ این بدترین نوع بهره برداری است که ما بخواهیم ظرفیت طبیعی کشور را به این نوع فعالیت اختصاص بدهیم که نه تنها تخریب محیط زیست را به دنبال دارد بلکه ابعاد مختلف اشتغالزایی را نیز تحت تاثیر قرار میدهد؛ برای ایرانی که امکان توسعه صنعتی آن از همه جهات وجود دارد سوال اینجاست چرا باید صنایع پتروشیمی در شمال کشور احداث شود که هیچگونه همخوانی با روح و منطق توسعه پایدار ندارد.
وی در ادامه با اشاره به وضعیت ناخوشایند خلیج گرگان که از تالاب میانکاله جان گرفته بود، گفت: دریای خزر به عنوان بزرگترین دریاچه که در شمال کشور ما قرار دارد به سهم خود دارای تنوع زیستی بی نظیر است و به جهت اقتصادی برای مردم منطقه بسیار ارزشمند محسوب میشود، متاسفانه در سالهای اخیر به دلیل سدسازی مکرر بر روی رودخانهها شاهد مهاجرت ماهیان خاویار و از بین رفتن گونه ماهی سفید هستیم، از طرفی به دلیل تغییرات اقلیمی، کمبود بارش و تبخیر گسترده و گرمای زیاد منجر شده سطح دریای خزر سالانه ۶ الی ۲۵ سانتیمتر کاهش داشته باشد به همین دلیل، بسیاری از اکوسیستم طبیعی همچون تالاب گمیشان، خلیج گرگان و… در حال از بین رفتن هستند.
سازگاری با اقلیم مهمترین اصل برای حفاظت از تالابهای کم عمق است
این استاد دانشگاه شهید بهشتی سازگاری با اقلیم را مهمترین اصل برای حفاظت از تالابهای کم عمق دانست و افزود: سازگاری با تغییرات اقلیمی از جمله موضوعاتی بود که مجلس بر روی آن تاکید بسیار داشته است، باید کشاورزی ایران متناسب با تغییر اقلیم و آمایش سرزمینی صورت پذیرد؛ تغییر اقیلمی که امروز شاهد آن هستیم به دلیل گازهای گلخانهای شکل گرفته است و تولید کننده اصلی این گازها کشورهای توسعه یافته هستند و متاسفانه روز به روز رو به رشد است.
عبدلی با بیان اینکه باید شورهزارها و طغیان ریزگردهای ناشی از خشکی خلیج گرگان مدیریت شود، یادآور شد: در حال حاضر باید تصفیه خانهای برای فاضلابهایی که از بندر ترکمن به دریای خزر جاری هستند، احداث شود تا فاضلاب خامی که وارد آن منطقه میشود ظرفیت مبدل شدن به کانون بسیاری از بیماریها نباشد، متاسفانه نگاه جامع نگری بری حل موضوع وجود ندارد و راهکارهای بخشی برای حل مسئله ارائه میشود.
در پایان باید بگوییم؛ امیدواریم با تمام تلاشی که فراکسیون محیط زیست مجلس انجام میدهد شاهد تخریب محیط زیست به بهانه توسعه یافتگی در دولت چهاردهم با هر عنوانی نباشیم./
پایان پیام
