محمدمهدی شهریاری در گفت وگو با خبرنگار خانه ملت، با بیان اینکه کم آبی و خشکسالی، نقل این روزهای ساکنان بسیاری از روستاها و شهرهاست، گفت: حکایتی که به تعبیر فردوسی پاکزاد، «یکی داستان است پر آب چشم»؛ حقیقت تلخی است اما باید پذیرفت با تغییرات اقلیمی حاکم بر کره خاکی، قصه پر غصه خشکسالی و پیامدهای ناگوارش هر سال با شدّت و حدّت بیشتری خود را به ما تحمیل کند.

مدیریت منابع آبی در نیمه دوم از دغدغه‌های جدی نظام حکمرانی است

وی با استناد به گزارش‌های مراجع جهانی ادامه داد: ایران یکی از سیزده کشوری است که با بحران جدی و تنش آبی مواجه است و خاورمیانه جزء مناطقی محسوب می‌شود که در سال‌های پیش رو بیشترین اثرپذیری از تغییرات اقلیمی را خواهد داشت. در دهه های اخیر بارش‌ها در ایران کم و کمتر شده، سطح آب سفره های زیرزمینی پایین و پایین تر رفته و توان زیست بوم ما برای پاسخگویی به فشار تقاضای آب و استحصال این منبع حیاتی، دچار کاهش چشمگیری شده؛ از این رو، مدیریت منابع آب، به ویژه در نیمه دوم سال همواره یکی از دغدغه های جدی نظام حکمرانی کشور بوده است.

لزوم تحول در نظام حکمرانی منابع آبی

نماینده مردم بجنورد، جاجرم و سملقان در مجلس افزود: جای تعجب است که در همه این سال ها، نگاه سازمان‌های متولی اغلب بر دو راهکار چالش برانگیز متمرکز بوده از جمله درخواست از مشترکان برای کاهش مصرف و همزمان، پیش بردن طرح های سازه‌ای بسیار پرهزینه و زمانبر مثل سدسازی و حفر چاه های ژرف، در حالی که به باور بسیاری از کارشناسان نظام حکمرانی منابع آب باید متحول شود، چرا که طرح های یادشده بیشتر به مسکّن‌هایی شبیه است که تنها چند صباحی درد بی آبی را کم می کند، اما به هیچ وجه درمان این بیماری حاد نیست.

هدررفت ۲۰ درصد از آب تصفیه شده در شبکه‌های فرسوده انتقال/ ضرورت پیشبرد نهضت ملی آبخیزداری و آبخوان‌داری

شهریاری با بیان اینکه بر اساس داده‌های آماری، حدود ۹۰ درصد منابع آب کشور، در بخش کشاورزی مصرف می شود، بیان کرد: صرفه جویی مشترکان آب شرب اگرچه لازم است، اما چاره اساسی این بحران نیست؛ به ویژه که حدود ۲۰ درصد آب تصفیه شده هم پیش از آن که به مشترکان برسد، در شبکه‌های فرسوده انتقال، هدر می‌رود. از طرف دیگر، سدسازی‌های بی‌رویه با توجه به شدت تبخیر در کشور ما و تبعات زیست محیطی این پروژه های بزرگ، بیشتر به اتلاف منابع می‌انجامد.

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با توجه به افت شدید منابع آب‌های زیرزمینی ادامه داد: آنچه بیشتر باید مدنظر متولیان باشد، تعریف و پیشبرد نهضت ملی آبخیزداری و آبخوانداری است تا مگر در سال های متمادی پیش رو، بخشی از منابع از دست رفته، به نوعی جبران شود. تجارب موفق برخی کشورهای منطقه در این زمینه، پیش روی ماست.

وی افزود: تحول در نظام حکمرانی منابع آب، باید سمت و سوی تحول بنیادین در بخش کشاورزی را به خود بگیرد. تنها در حوزه انتخابیه بنده، از ۴۵۰ روستای واقع در ۶ شهرستان استان خراسان شمالی، بیش از ۳۰۰ روستا در سال جاری با درجات مختلفی از معضل خشکسالی و کم آبی مواجه هستند. توجه به مسائل و مشکلات این آبادی ها، که دیگر در آن ها از آبادانی خبری نیست، باید جزو اولویت‌های اصلی تصمیم‌سازان و تصمیم‌گیران حوزه امنیت ملی قرار گیرد. به خطر افتادن امنیت غذایی و تبعات سیاسی، اجتماعی و اقتصادی، مهاجرت بی رویه و ناگزیر روستاییان به شهرها و شنیده شدن صدای پای جنگ آب بین مناطق همجوار، حاکی از چرایی این اولویت گذاری در باور من است.

لزوم همکاری‌های بین‌المللی برای ورود دانش و فناوری در بخش مدیریت بهینه منابع آب

شهریاری بیان کرد: تبعات ناگوار این ابربحران چنان آشکار است که اگر بار دیگر کسی در جایگاه ریاست جمهوری به صرافت بیفتد همانند سال‌های گذشته، این جمله را بر زبان آورد که حتی آب خوردن ما به مذاکرات و برجام مربوط است، در تریبون ها و رسانه های خاص آن را به سخره نخواهند گرفت؛ چون نیاز به اعتبارات هنگفت برای اجرای پروژه‌های تامین آب و تکمیل انبوه طرح‌های ناتمام آبرسانی در سراسر کشور، بر کسی پوشیده نیست. ضمن آنکه همکاری های بین‌المللی در بخش مدیریت بهینه منابع آب، فقط به تامین منابع مالی محدود نمی شود و ورود دانش و فناوری روز را نیز در بر می گیرد.

نماینده مردم بجنورد، جاجرم و سملقان در مجلس گفت: به باور من، با توجه به غلبه شیوه های سنتی تولید کشاورزی، پایین بودن بهره وری و محدودیت شدید منابع آب و خاک در کشور، نیازمند اتخاذ تصمیم های بزرگ و دشوار هستیم؛ تدابیری که تضمین کننده حیات تمدنی در این سرزمین خواهد بود. اگر شرایط بودجه کشور و درآمدهای دولت خوب بود، جا داشت که با تاسیس یک صندوق مالی حمایتی ویژه، بخشی از فعالیت های کشاورزی برای مدتی، تعطیل و غرامت لازم برای جبران به بهره برداران پرداخت شود تا بدین ترتیب، فشار کمتری به منابع آبی موجود وارد آید. اکنون نیز باید با دوری جستن از سیاست‌های شعارزده و شکست خورده قبلی، اصرار بر خودکفایی حداکثری را از دستور کار خارج کرد. از یاد نبریم که به زعم بسیاری از کارشناسان، منابع کنونی ما تنها برای تولید غذای موردنیاز نیمی از جمعیت حال حاضر کشور کفایت می کند.

تأکید بر تولید چند محصول استراتژیک با گونه‌های مقاوم به کم آبی/ تنوع بخشی از طریق کشت فراسرزمینی

وی ادامه داد: با توجه به شرایط موجود و برای حفظ پایداری سرزمینی، لازم است تولید در بخش کشاورزی به کشت چند محصول استراتژیک با گونه‌های مقاوم به کم آبی محدود شود و تامین دیگر نیازهای غذایی کشور، با تنوع بخشیدن به منابع واردات و گسترش شیوه هایی مثل کشت فراسرزمینی، تضمین شود.

طرح‌های پرهزینه‌ انتقال آب صرفا برای تأمین آب شرب محدود شود

عضو کمیسیون امنیت ملی و سیاست خارجی مجلس با تأکید بر اینکه طرح‌های کلان و پرهزینه انتقال آب باید به تامین آب شرب محدود شود، بیان کرد: برای جبران اشتغال از دست رفته بخش کشاورزی نیز توجه به آنچه نیاکان ما برای سازگاری با کم آبی در فلات ایران انجام می دادند، تا حدود زیادی راهگشا خواهد بود، در سده‌های پیشین، ایران که در چهارراه اتصال تمدن های جهان کهن واقع شده بود، یک گذرگاه تجاری مهم و پیونددهنده بازارهای ممالک دور و نزدیک به یکدیگر به شمار می رفت و ایرانیان همواره از این مزیت ژئوپلتیکی نهایت استفاده را می کردند. اکنون نیز با تنش‌زدایی، خروج از پیله انزوا و حضور موثر در پیمان‌های منطقه‌ای، می توان ایران را به نقطه اتصال شاهراه های زمینی، هوایی و دریایی و کانون مراودات تجاری بین المللی تبدیل کرد، به منابع درآمدی کشور تنوع بخشید و ایران را از کشور کشاورزی محور اما با سرزمینی خشک، به یک کشور تجارت محور و اقتصادی پویا و مدرن مبدل ساخت.

شهریاری افزود: توسعه گردشگری و توریسم طبیعی، تاریخی و درمانی نیز می‌تواند جایگزین بخشی دیگر از ظرفیت‌های اشتغال بخش کشاورزی معیشتی و کم بازده فعلی باشد. جلب سرمایه های داخلی و خارجی برای ارتقای بخش صنعت، سرمایه‌گذاری در صنایع هایتک به ویژه نانو و بایو تکنولوژی، هوش مصنوعی، آی.تی و نظایر آن نیز به موازات محدودسازی بخش کشاورزی باید مدنظر تصمیم سازان و نهادهای حاکمیتی قرار گیرد.

این نماینده مردم در مجلس دوازدهم گفت: آنچه بیش و پیش از همه این ها باید در مرکز توجه دست اندرکاران باشد، پیگیری سیاست‌های اصلاحی در نظام حکمرانی منابع آب، با استفاده از دیدگاه‌ها و مشارکت عموم ذینفعان، جلب همکاری نخبگان دغدغه مند و شرکت‌های دانش بنیان، اجرای طرح‌های کلان تصفیه و بازچرخانی آب و استفاده از آب‌های خاکستری، سرمایه‌گذاری برای اصلاح شبکه‌های فرسوده انتقال و توزیع و گسترش شبکه‌های آبیاری نوین، اتخاذ تدابیر جامع با تجدید ساختارهای کنونی و ایجاد نظام یکپارچه مدیریت منابع آب است. تشکیل وزارت آب و محیط زیست می تواند به منزله یکی از این راهکارهای عملیاتی و سودمند در این زمینه قلمداد شود./

پایان پیام