به گزارش خبرگزاری خانه ملت؛ فرشاد ابراهیم‌پور نورآبادی نایب رئیس کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوی مجلس شورای اسلامی در یادداشتی به نکات کلیدی معظم‌له که طی بیانیه‌ای در جمع نخبگان علمی صادر فرمودند اشاره کرد و نوشت: » شتاب لازم در پیشرفت دانش و فناوری در همه‌ی بخش‌ها وظیفه‌ی نخبگان علمی است»این جمله، تنها یک توصیه علمی نیست؛ بلکه یک راهبرد تمدنی است. راهبردی برای ملتی که سال‌هاست با تحریم، تهدید، جنگ شناختی و انواع فشارها مواجه بوده‌اند. متن یادداشت به شرح ذیل است؛
در بیانیه‌ای که رهبر فرزانه انقلاب در جمع نخبگان علمی صادر فرمودند، جمله‌ای کلیدی وجود دارد که به‌درستی می‌توان آن را نقشه راه پیشرفت ایران در قرن بیست‌ویکم دانست: «شتاب لازم در پیشرفت دانش و فناوری در همه‌ی بخش‌ها وظیفه‌ی نخبگان علمی است.» این جمله، تنها یک توصیه علمی نیست؛ بلکه یک راهبرد تمدنی است. راهبردی برای ملتی که سال‌هاست با تحریم، تهدید، جنگ شناختی و انواع فشارها مواجه بوده، اما توانسته به پشتوانه همین نخبگان، در بسیاری از زمینه‌ها روی پای خود بایستد. امروز، با توجه به وضعیت پیچیده و پر تلاطم منطقه و جهان، علم دیگر فقط ابزار توسعه نیست؛ بلکه عامل اقتدار و عنصر امنیت ملی کشورهاست.
جهان در حال گذار به دوران جدیدی از تاریخ علم است. ما با انقلاب چهارم صنعتی و ظهور فناوری‌هایی همچون هوش مصنوعی، رایانش کوانتومی، زیست‌فناوری، انرژی‌های نو، اینترنت اشیاء و نانوفناوری روبرو هستیم. این تحولات، صرفاً جنبه تکنولوژیک ندارند؛ بلکه زیرساخت‌های قدرت، فرهنگ، حکمرانی و استقلال کشورها را نیز بازتعریف می‌کنند. هر کشوری که نتواند در این رقابت علمی به‌اندازه کافی شتاب بگیرد، ناگزیر عقب خواهد ماند و وابسته خواهد شد؛ حتی اگر ثروت طبیعی یا نیروی انسانی بالایی داشته باشد.
در چنین شرایطی، شتاب در تولید علم، بومی‌سازی فناوری و رسیدن به مرجعیت علمی در تراز جمهوری اسلامی ایران یک ضرورت است، نه انتخاب. اگر کشوری مانند ایران بخواهد در جهان آینده حرفی برای گفتن داشته باشد، باید با تمام توان، سرمایه خود را متوجه تولید دانش کند؛ و این کار بدون بسیج نخبگان، هوشمندسازی سیاست‌گذاری علمی، و تحول در ساختارهای آموزش و پژوهش ممکن نخواهد بود.
اما چالش‌های پیش‌رو در این مسیر نیز اندک نیست: نخست آنکه، نظام آموزش عالی ما هنوز دچار گسست میان “علم و عمل” است. بسیاری از دانشگاه‌های ما، به‌جای پرداختن به حل مسائل واقعی کشور، گرفتار شاخص‌سازی‌های صوری و مدرک‌گرایی‌اند. مقالات بدون اثربخشی، پژوهش‌های بی‌کاربرد، و رساله‌هایی که در قفسه‌ها خاک می‌خورند، حاصل چنین چرخه‌ای هستند.
از سوی دیگر، نظام آموزش عمومی و متوسطه نیز هنوز مهارت‌محور و آینده‌نگر نیست. خروجی این نظام، اغلب نوجوانانی هستند که برای حل مسائل واقعی، مهارت کافی ندارند؛ و تنها با انبوهی محفوظات و فشار کنکور، وارد دانشگاه‌هایی می‌شوند که آن‌ها را برای مشاغل گذشته، نه آینده، آماده می‌کند.
در کنار این‌ها، ما با بی‌ثباتی در حمایت مالی از علم، ناهماهنگی میان نهادهای علمی، و نبود یک نهاد چابک ملی برای راهبری کلان فناوری مواجهیم. همچنین، ظرفیت عظیم نخبگان مهاجر و دانشمندان ایرانی خارج از کشور، هنوز در چرخه ملی ما جذب نشده است. راهکار، حرکت به‌سوی یک نظام یکپارچه، آینده‌نگر و مردمی‌شده در علم و فناوری است:
نظام علمی کشور باید مسئله‌محور شود؛ نه صرفاً مقاله‌محور، دانشگاه‌ها باید با صنعت، جامعه و دولت پیوندی واقعی برقرار کنند؛ نه ظاهری، آموزش‌وپرورش باید نسل خلاق، فناور و کارآفرین تربیت کند؛ نه فقط حافظ و تست‌زن، ما نیاز به یک سازمان ملی آینده‌پژوهی علم و فناوری داریم که فرابخشی، توانمند و پاسخگو باشد و در نهایت، باید علم را مردمی کنیم؛ یعنی عدالت در دسترسی به فناوری، عمومی‌سازی آموزش‌های علمی و تقویت ارتباط مردم با نهادهای دانش‌بنیان، اگر امروز در میدان علم سرمایه‌گذاری نکنیم، فردا در میدان وابستگی و عقب‌ماندگی، هزینه‌های سنگین‌تری خواهیم پرداخت.
ایران، با سابقه تمدنی خود، با ظرفیت نخبگانی بالا و با روحیه استقلال‌طلبانه‌ای که در تاریخ معاصر نشان داده، می‌تواند و باید به یکی از بازیگران مهم عرصه علم و فناوری جهان تبدیل شود. این یک آرمان نیست؛ یک ضرورت است.
اکنون زمان آن است که همه مسئولان، نهادهای اجرایی، قوای سه‌گانه، و نخبگان علمی، با فهمی عمیق از اقتضائات عصر جدید، در کنار هم بایستند و مسیر شتاب علمی کشور را هموار سازند؛ این مسئولیت فقط بر دوش وزارت علوم یا نخبگان دانشگاهی نیست؛ این وظیفه‌ای ملی است و ما در مجلس شورای اسلامی، به‌ویژه در کمیسیون آموزش و فراکسیون دانشگاهیان، با تمام ظرفیت برای تحقق این راهبرد تمدنی ایستاده‌ایم.
فرشاد ابراهیم‌پور نورآبادی
نایب رئیس کمیسیون آموزش، تحقیقات و فناوری مجلس شورای اسلامی./
پایان پیام
نظر شما