این بخش به دلیل نقش بارزی که دارد قادر است هم در جهت منافع ملی و مصالح کشور مثمر ثمر بوده و هم بازیگر اصلی میدان اقتصاد و سیاست باشد، به نحوی که تراز تجاری دو کشور نشانه بارزی از پیوندهای دو طرفه و روابط متقابل کشور میباشد.
از سوی دیگر رابطه کشورها با یکدیگر براساس مولفههای اصلی امنیت ملی و منافع ملی و اقتصادی تعیین میشود لذا عقل سلیم به ما میگوید ، باید روابط دو جانبه سیاسی و دیپلماسی خویش را با کشورهای که تامین کننده موارد مذکور میباشند تقویت کنیم.
در این میان کشورهای حوزه جنوب و جنوب شرقی آسیا از جمله کشورهایی محسوب میشوند که میتوانند در رسیدن به اهداف سیاسی و اقتصادی همراهان خوبی برای کشورمان محسوب شوند.
اما متاسفانه مشخص نیست کشورهای حوزه جنوب و جنوب شرقی آسیا چرا به رغم وجود بازارهای اقتصادی مناسب همچنان مغفول مانده و عزم اندکی برای مستحکم کردن پیوندهای اقتصادی، سیاسی و فرهنگی دارند.
یکی از کشورهایی که میتوان در این خصوص از آن نام برد، سریلانکا (سیلان) است. کشوری که پس از سالها سلطه پرتقالیها و هلندی ها، در اواخر قرن 18 سال 1798 میلادی در زمره کشورهای مستعمراتی انگلیس قرار گرفت.
در قرن 20 همزمان با جنگ جهانی اول در حوالی 1915 جرقههای نهضت استقلال طلبانه با آرایش چپ در این کشور دیده شد تا سرانجام در سال 1948 استقلال سریلانکا اعلام شد. با این حال این کشور ابتدا جز کشورهای مشترک المنافع انگلیس شناخته شد و سرانجام در سال 1972 سیلان بطور رسمی مستقل شد و از آن پس نام این کشور به سریلانکا تغییر یافت.
یکی از دلایلی که کشورهای استعمارگر تاکید زیادی در جهت در اختیار گرفتن سریلانکا (سیلان) داشتهاند مربوط به موقعیت ژئو استراتژیک و ژئواکونومیکی آن می باشد.اما به دلیل دیدگاه محتاطانهای که تا سالهای سال یا بهتربگوییم تا سال های2003 و 2004 نسبت به برخی کشورها از جمله سریلانکا وجود داشته حاصلش این شده تا ما نتوانیم با این کشور که بازار اقتصادی مناسبی برای کالاهای ایرانی دارد مراودات دوجانبه بالایی داشته باشیم.
متاسفانه بررسیهای به عمل آمده حاکی از این بوده که یکی از دلایلی که دیپلماسی خارجی ما در سالها یا دولتهای پیشین نسبت به کشورهای نظیر سریلانکا داشته اند منبعث از دو دیدگاه بوده است: نخست اینکه چون از نظر امنیت ملی،سریلانکا جزء کشورهایی نیست که امنیت آن بلافاصله امنیت ما را تحت تاثیر قرار دهد یا جز همسایههای ما نیست و وزن سیاسی، اقتصادی و نظامی هم ندارد که از راه دور ما را تهدید کند، بنابر این نیاز چندانی به آن وجود ندارد.
دیدگاه دیگری نیز حاکی از آن بوده که منافع ملی، یعنی آن بخش از خواستهها و احتیاجات که از آن کشور میتوانیم تامین کنیم را در خود نداشته است.
چنین نظراتی باعث شده که ما نتوانیم با برخی از کشورها از جمله سریلانکا ارتباط مناسب برقرار کنیم.در صورتی که اگر دقت شود متوجه میشویم موقعیت سریلانکا به دلیل برخورداری از بندر "ترینکو مالی" به واقع تنگه هرمز اقیانوس هند خوانده میشود و جزء 20 نقطه استراتژیک دنیا محسوب میشود و پرترددترین مسیرکشتیهای جنوب شرقی آسیاست که دو کشور ایالات متحده آمریکا و هندوستان هر یک به انحای مختلف خواهان در اختیار گرفتن این بندر هستند.
حال در نظر بگیرید که برقراری پیوندهای مناسب سیاسی، اقتصادی با کشورهای همچون سریلانکا تا چه اندازه میتواند در بالا بردن نقش ایران در امنیت ملی و اقتصادی اقیانوس هند موثر باشد.
خبرنگار ما در گفتگویی با جناب آقای "بهنام بهروز"، سفیر محترم جمهوری اسلامی در سریلانکا وضعیت اقتصادی، سیاسی و فرهنگی تهران – کلمبو را مورد بررسی قرار داده که متن آن در پی میآید:
جناب آقای سفیر ارزیابی شما از موقعیت اقتصادی، سیاسی ایران و سریلانکا چیست؟
روابط سیاسی هر دو کشور خوشبختانه در یکی دو سال اخیر در عالی ترین سطح ممکن قرار دارد و مقامات سریلانکا خواهان توسعه روابط سیاسی، اقتصادی و فرهنگی بیشتری با کشورمان هستند. ضمن آنکه نظر و دیدگاه دکتر احمدی نژاد، رئیس جمهور کشورمان در خصوص صادرات غیرنفتی فضای مناسبی برای گسترش روابط فیمابین فراهم آورده است به نحوی که دولت سریلانکا خواهان آن است تا زمینههای مناسب اقتصادی و فرهنگی با هدف بالابردن حجم مبادلات به 6 تا 7 میلیارد دلار طی 5 سال فراهم شود. در سال گذشته ده وزیر از کلمبو به تهران آمدند، یعنی زمینه برای گسترش عملی روابط مهیاست.
اشاره داشتید به صادرات غیر نفتی به سریلانکا، ما از چه راههایی میتوانیم صادرات غیر نفتی بیشتری به این کشور داشته باشیم؟
سریلانکا را باید بازاری بسیار مناسب برای صنعت به خصوص صنایع سنگین، انرژی، پتروشیمی، نفت، گاز، سیمان، مخابرات، خودروسازی، صنایع غذایی و حتی صنایع پزشکی و دارویی بشمار آورد. لذا میتوان با سرمایه گذاری مناسب در این خصوص به اهداف مورد نظردر سند چشم انداز بیست ساله وبرنامه چهارم توسعه در خصوص صادرات غیر نفتی دست یافت؛ به ویژه آنکه به دلیل وجود قراردادهای تجارت آزاد (A+F) بین این کشور با هند و پاکستان ، دسترسی ارزان به بازارهای این دو کشور هم عملی است.
با توجه به این بازارهای مناسب که در سریلانکا وجود دارد،آیا بخش خصوصی و اتاق بازرگانی (تهران – ایران) در این میان در خصوص صادرات غیر نفتی فعال بوده است ؟
متاسفانه باید گفت که بخش خصوصی ما بسیار ضعیف بوده و اتاق بازرگانی ما، چه در تهران و چه در کل ایران هم بسیار ضعیفتر عمل کردهاند. در این میان عدم توجه به نیازها یا وجود حلقههای مفقوده در صادرات غیر نفتی موجب شده تا تجار و فعالان عرصه اقتصادی سهم بسیار اندکی از این اقتصاد کسب کنند.
در این سالها آیا سعی نشده اقدامی در جهت رفع نواقص به عمل آید؟
بخشی از این نواقص ساختاری است. مقررات صادراتی، قوانین پولی و بانکی، عدم آشنایی با مفهوم و روشهای عملی صادرات، تاثیرگذاری شعارهای صحیح اقتصاد داخلی بر تفکرات صادراتی (حذف واسطه) که تولیدکننده را صادرکننده میکند و این مشکل آفرین است، همچنین قیمتهای تمام شده کالاهای ما (حتی در زمینههایی مثل محصولات پتروشیمی نظیر شویندهها) هم مزید بر علت است. از سوی دیگر بخش خصوصی ما کشورهای «اتفاقا هدف» مثل سریلانکا را هم نمیشناسد (البته بجز واردکنندگان چای در بخش خصوصی). دولت محترم سعی در اصلاحات ساختاری برای گسترش صادرات دارد و خوشبختانه – بدون هیچ مداخلهای – نتایج و آثار مطلوب آن هم به چشم میخورد. سفارت هم سعی در معرفی امکانات دو کشور برای بخشهای خصوصی یکدیگر دارد و اقداماتی نظیر برگزاری سمینارهای آشنایی با تجارت در پایتختها برگزار میکند. پاییز امسال بازرگانان و صاحبان صنایع ایران همزمان با برگزاری نمایشگاه محصولات ایرانی سمیناری در کلمبو خواهند داشت و امیدوارم که سمینار مشابهی نیز همین امسال در تهران برای بازرگانان و سرمایهگذاران کشورمان گذاشته شود. تعجب نکنید اگر بگوییم سریلانکا هم سرمایهگذارانی دست کم در دو رشته مورد نیاز ما یعنی صنایع پوشاک و هتلداری دارد.
وضعیت بخش دولتی در بازارهای اقتصادی سریلانکا چگونه است؟
خوشبختانه در دو سال اخیر بخش دولتی بسیار فعال بوده و توانسته در ساخت سد، نیروگاههای برق آبی، سیکل ترکیبی ونیروگاه دو گانه سوز با سوخت گاز و دیزل، بخش ساخت پالایشگاه و LNG و ساخت کارخانه سیمان را به مرحله اجرا، قرارداد و امضا و انعقاد برساند. در این میان سریلانکا آمادگی برای ایجاد خط مونتاژ خودرو تا 15 هزار دستگاه را هم اعلام کرده است.
ضمن آنکه سریلانکا در خصوص ساخت و احداث 2 هزار واحد مسکونی توسط مهندسان ایرانی را اعلام کرده که امیدواریم این امر به تحقق بپیوندد.
وضعیت صادرات انرژی ایران به سریلانکا چگونه است؟
باید اشاره کنم خوشبختانه 60 تا 70 درصد نفت سریلانکا از کشور عزیزمان تامین میشود. نکته جالب آنکه تنها پالایشگاهی که در سریلانکا توسط مهندسان ایرانی ساخته شده تنها برای نفت ایران ساخته شده است؛ به عبارتی اگر چنانچه بخواهند نفت را از کشور دیگری مثلا عمان یا مالزی وارد کنند و خوراک پالایشگاه باشد باید مکملی به آن بیفزایند که به دلیل اینکه این موضوع سبب افزایش قیمت تمام شده میشود لذا با صرفهترین حالت آن خرید و واردات نفت از ایران است.
چای سیلان معروفیت جهانی دارد. چگونه میتوان در راستای بهتر کردن چای کشورمان و خروج آن از این بن بست گام برداشت؟
به عنوان یک ایرانی که دوستدار ملیت، انقلاب و نظام هستم، وقتی میبینیم چای ایران با کشورهای دیگری مثلا سیلان و هند و ... اختلافش مثل اختلاف شب و روز است، بسیار ناراحت میشوم. لذا حدود 3 سال پیش برخی راهکارها را پیگیری کردم تا بتوانم مفری برای خروج چای از این وضعیت نابهنجار را رقم زنم. در نهایت تلاشهای ما و موافقت شخص رئیس جمهور سریلانکا منجر به این شد که با ارسال 12 هزار نهال چای از سریلانکا به ایران موافقت شود. این موضوع در مجلس سریلانکا اعتراضاتی را در برداشت که در آنجا با توضیحاتی که دادم مساله رفع شد. اما متاسفانه وزارت جهادکشاورزی و سازمان چای کشور گفتند چون خاک این نهالها آلوده به قارچ است لذا احتمال دارد زمینها و چای ما را هم آلوده کند، سرانجام با کارشکنیهای که در پذیرش و انتقال نهالهای زنده چای به ایران شد، منجر به این شد تا این نهالهای چای با قیمت که جزء سرمایه ملی سریلانکا محسوب میشدند به ایران نرسد.
شما چه انتظاری از نمایندگان مجلس برای بهتر شدن وضعیت چای در کشور دارید؟
برون رفت از وضعیت چای در کشور نیازمند عزم ملی و همه جانبه است. امیدواریم نمایندگان مردم در خانه ملت با توجه به حساسیتی که دارند شرایطی را فراهم کنند که وقتی اقداماتی این چنینی در خصوص (انتقال نهالهای چای از کشوری به ایران) صورت میگیرد و هدفش خیر در کشور است، با حمایتهای خود پشتیبان ما باشند.
آیا مهندسان و کارشناسان کشاورزی و یا در سیلان (سریلانکا) حاضر هستند برای بهبود وضعیت چای به ما کمک کنند؟
بله. بطورقطع باید دقت داشت از کاشت تا حرس زدن، قلمه زدن، برداشت، خشک کردن و فراوری چای همگی براساس تجربه و کار کارشناسی دقیق انجام شده و میشود؛ لذا مجلس محترم میتواند با اقدامات خود شرایطی را رقم زند تا چای کشور از این وضعیت نابهنجار که دود آن به چشم کشاورزان مزارع چای وارد میشود خارج شود.