خانه ملت؛ گل‌زری فرخنده‌بخش- پنجم آبان‌ماه، سالروز ولادت حضرت زینب کبری (س) و روز پرستار، فرصتی برای یادآوری ایثار و فداکاری های قشری است که ستون اصلی نظام سلامت کشور محسوب می شوند و همواره در خط مقدم نظام سلامت کشور قرار دارند؛ زنان و مردانی که در سکوت، سنگین‌ترین بار مراقبت از بیماران را به دوش می‌کشند و با وجود فشار کاری، تورم و کمبود نیرو، همواره در خط مقدم خدمت‌رسانی به بیماران ایستاده‌اند.
پرستاران در همه دوران‌ها، از روزهای تلخ کرونا گرفته تا بحران‌های طبیعی و انسانی و حتی جنگ ۱۲ روزه تحمیلی، خط مقدم دفاع از جان انسان‌ها بوده‌اند و بی‌هیاهو، با دستانی خسته و دل‌هایی آرام، در سخت‌ترین شرایط کنار بیماران ایستاده و معنای واقعی ایثار را معنا کردند.
به همین مناسبت، خانه ملت در گفت‌وگو با سید محمد جمالیان، رئیس کمیته پرستاری کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی و احمد نجاتیان، رئیس سازمان نظام پرستاری کشور آخرین وضعیت مطالبات، اقدامات انجام‌شده و برنامه‌های آتی برای حمایت از جامعه پرستاری را بررسی کرده است تا تصویری واقعی از وضعیت امروز پرستاران ارائه شود.
معوقات پرداختی؛ از کاهش تا نارضایتی پنهان
احمد نجاتیان، رئیس سازمان نظام پرستاری در گفت و گو با خبرنگار خانه ملت با اشاره به کاهش بخشی از مطالبات پرستاران، می‌گوید: با همکاری مؤثر مجلس، نامه‌نگاری‌های کمیسیون بهداشت و همراهی دولت، چند اقدام مؤثر انجام شد که در این راستا مردادماه سال گذشته معوقات حدود ۹ ماه بود اما در سال جاری میانگین آن به حدود ۶ تا ۷ ماه کاهش یافته البته برخی دانشگاه‌های علوم پزشکی همچنان از میانگین کشور عقب‌تر هستند اما در مجموع روند بهبود قابل قبولی طی شده است.
در مقابل، سید محمد جمالیان، رئیس کمیته پرستاری کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز در گفت و گو با خبرنگار خانه ملت ضمن تأیید این روند، می افزاید: در سال گذشته اتفاقات خوبی در حوزه پرستاری و کل کادر درمان که مشمول قانون ارتقای بهره‌وری بودند رخ داد و مبلغ اضافه کاری این قشر با پیگیری های کمیسیون بهداشت افزایش یافت و مدت زمان پرداخت معوقات کاهش یافت و به روزتر شد.
وی به نارضایتی بخشی از پرستاران اشاره می‌کند و می‌افزاید: با وجود کاهش معوقات و افزایش ساعت اضافه‌کاری، هنوز نارضایتی‌هایی در میان پرستاران وجود دارد زیرا میزان تورم از افزایش پرداخت‌ها پیشی گرفته است و در نتیجه، تعدادی از پرستاران به دلیل فشار اقتصادی، از حرفه خود فاصله گرفته‌اند.
نجاتیان نیز این واقعیت را تأیید کرده و تصریح می‌کند: افزایش پرداخت‌ها مثبت بوده اما تورم عمومی کشور اجازه نداده پرستاران اثر واقعی آن را در زندگی احساس کنند.
اضافه‌کاری؛ افزایش ۲.۷ برابری با منابع دولتی
رئیس سازمان نظام پرستاری در توضیح اقدامات صورت‌گرفته در این حوزه می‌گوید: یکی از اقدامات مؤثر سال گذشته، افزایش حدود ۲.۷ برابری مبلغ اضافه‌کاری پرستاران بود و نکته مهم‌تر این است که این مبلغ از محل منابع عمومی دولت پرداخت می‌شود، به همین دلیل معوقات اضافه‌کاری تقریباً به صفر رسیده است، هرچند در برخی دانشگاه‌ها ممکن است یک تا دو ماه تأخیر طبیعی وجود داشته باشد.
نماینده مردم اراک، کمیجان و خنداب در مجلس دوازدهم نیز با تأیید نقش مثبت این اقدام، بر تداوم آن تأکید دارد و می افزاید: هرچند اضافه‌کاری افزایش یافته اما تأخیر در پرداخت کارانه و اضافه‌کار در برخی دانشگاه‌ها به دلیل بدهی سازمان تأمین اجتماعی موجب نارضایتی پرستاران شده و این در حالی است که این سازمان از شرکت ها در صورت تاخیر جریمه می گیرد و این اقدام سازمان تامین اجتماعی نوعی گروکشی مالی است؛ ضروری است دولت پرداخت کارانه‌ها را در اولویت قرار دهد تا این تأخیرها جبران شود.
معیشت و درآمد؛ دغدغه مشترک
نجاتیان در ادامه با تأکید بر لزوم نگاه جدی به معیشت پرستاران می‌گوید: با توجه به نرخ تورم بالا، پرستاران به‌صورت ملموس از افزایش پرداخت‌ها بهره‌مند نشده‌اند و بخش عمده مشکلات به کمبود منابع و تأخیر در تخصیص بودجه بازمی‌گردد و پرستاران در برخی کلان شهرها مانند تهران، به دلیل هزینه بالای زندگی، علاقه‌ای به اشتغال ندارند زیرا درآمد فعلی پاسخگوی اجاره مسکن و هزینه‌های معیشتی نیست و از سوی دیگر، در برخی مناطق، سهمیه‌های استخدامی به دلیل نبود متقاضی پر نمی‌شود و در این زمینه لازم است مجلس کمک کند که سهمیه‌های خالی به سهمیه آزاد منتقل شود تا ظرفیت استخدامی کشور از بین نرود.
میانگین درآمد پرستاران حدود ۳۰ میلیون تومان است
جمالیان نیز در همین زمینه تصریح می‌کند: میانگین درآمد پرستاران حدود ۳۰ میلیون تومان است که با احتساب ۴۰ ساعت اضافه‌کاری و حجم بالای کار، پاسخگوی هزینه‌های زندگی نیست و ضروری است دولت برای حمایت از سلامت مردم و معیشت پرستاران، منابع پایداری را در بودجه ۱۴۰۵ اختصاص دهد.
ناترازی میان خروج و جذب؛ جذب ۱۰ هزار و خروج ۵ هزار
نجاتیان در بخشی از گفت‌وگوی خود با خانه ملت درباره کمبود نیروی انسانی هشدار می‌دهد: در حال حاضر، کشور با کمبود جدی پرستار روبرو است و هر ۳ تا ۴ سال حدود ۱۰ هزار پرستار جذب می‌شوند اما سالانه نزدیک به۵هزار نفر از سیستم درمانی خارج می‌شوند، این میزان جذب پاسخگوی نیاز کشور نیست و ناترازی میان ورود و خروج نیروها، فشار کاری بر پرستاران را افزایش داده و می‌تواند بر کیفیت خدمات درمانی تأثیر بگذارد.
در همین زمینه جمالیان تأکید می‌کند: حجم بالای کار و خستگی مضاعف باعث شده بخشی از پرستاران از این شغل جدا شوند و این موضوع بر کیفیت خدمات درمانی تأثیرگذار است و باید در استخدام و نگهداشت نیرو بازنگری جدی صورت گیرد.
امنیت شغلی و مقابله با خشونت علیه کادر درمان
روسای کمیته پرستاری کمیسیون بهداشت و سازمان نظام پرستاری درباره ضرورت ایجاد محیطی امن برای پرستاران هم‌نظر هستند.
نجاتیان می‌گوید: ما نیازمند قانونی مشخص برای مقابله با خشونت علیه کادر درمان هستیم و پیش‌نویس این قانون توسط کمیته پرستاری کمیسیون بهداشت تهیه شده و امیدواریم دولت آن را هرچه سریع‌تر به صورت لایحه به مجلس ارائه کند تا محیط کاری ایمن‌تری برای پرستاران فراهم شود.
جمالیان نیز این موضوع را یکی از اولویت‌های کمیته پرستاری کمیسیون بهداشت مجلس دانسته و تصریح می‌کند: طی ماه های اخیر گزارش‌های بیشتری از خشونت علیه پرستاران دریافت کرده‌ایم و پیش‌نویس قانون حمایت از کادر درمان آماده شده و از وزیر بهداشت خواسته‌ایم لایحه آن را به مجلس ارائه کند تا مجازات بازدارنده‌ای برای متعرضان در نظر گرفته شود.
طرح‌ها و برنامه‌های حمایتی آینده
رئیس سازمان نظام پرستاری درباره برنامه‌های آتی نظام پرستاری می‌گوید: در حال تدوین طرحی برای ارتقای کیفیت مراقبت‌های پرستاری و پیگیری موضوع معافیت مالیاتی پرستاران در بودجه سال ۱۴۰۵ هستیم و دولت موافق است و امیدواریم با همکاری مجلس این طرح‌ها در بودجه کشور تثبیت شود.
جمالیان نیز تأکید می‌کند: مجلس مصمم است تا در بررسی بودجه سال آینده، حمایت از پرستاران را به عنوان یکی از اولویت‌های نظام سلامت مورد توجه قرار دهد و نباید اجازه داد مشکلات مالی، انگیزه پرستاران را تضعیف کند.
پیگیری تعطیلی پنج‌شنبه‌ها و اضافه‌کاری
رئیس کمیته پرستاری کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی، درباره دغدغه تعطیلی پنج‌شنبه‌ها و نارضایتی پرستاران نیز می گوید: در حالی که بسیاری از استان‌ها پنج‌شنبه را تعطیل اعلام کرده‌اند اما کادر درمان موظف به حضور در محل کار هستند و طبق دستورالعمل فعلی، حضور در این روزها اضافه‌کار محسوب می‌شود اما ساعت موظف کاهش نمی‌یابد و این موضوع موجب نارضایتی پرسنل شده است؛ هرچند مشکلات بودجه‌ای دولت را درک می‌کنیم اما سلامت مردم نباید مغفول بماند.
پرستاران نگران نباشند/ مشکلات شان به گوش مسئولان رسیده است
وی همچنین با تأکید بر اهمیت صبر و شکیبایی پرستاران می‌گوید: پرستاران عزیز مطمئن باشند مطالبات و مشکلات آن‌ها به گوش مسئولان رسیده و در حال پیگیری است؛ مجلس، دولت، سازمان نظام پرستاری و حتی رئیس جمهور از وضعیت پرستاران آگاه هستند و همان‌طور که سال گذشته مسئله اضافه‌کاری حل شد، مشکلات دیگر نیز با سرعت بیشتری پیگیری شده و حل خواهند شد.
فعالیت افراد غیرمتخصص در پوشش پرستار
رئیس کمیته پرستاری کمیسیون بهداشت و درمان مجلس و رئیس سازمان نظام پرستاری در حوزه نظارت حرفه‌ای، هشدار مشابهی می دهند.
نجاتیان درباره فعالیت افراد غیرمتخصص در پوشش پرستار توضیح می‌دهد: متأسفانه در سطح شهر افرادی بدون داشتن مجوز و صلاحیت حرفه‌ای، خود را پرستار معرفی می‌کنند و در منازل ارائه خدمات مراقبتی می‌دهند و این افراد نه مورد تأیید سازمان نظام پرستاری هستند و نه از نهادی مجوز دارند درواقع، اغلب این افراد صرفاً خدمات نظافتی یا مراقبتی ارائه می‌دهند و نباید با پرستاران حرفه‌ای اشتباه گرفته شوند.
وی می افزاید: برای جلوگیری از این سوءاستفاده‌ها، سامانه‌ای در سازمان نظام پرستاری راه‌اندازی شده که مردم می‌توانند از طریق آن استعلام کنند که فرد ارائه‌دهنده خدمات، پرستار دارای مجوز هست یا خیر.
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس نیز در همین رابطه می‌گوید: با توجه به کمبود پرستار و درآمد پایین این قشر، برخی افراد با سودجویی و بدون داشتن صلاحیت حرفه‌ای، خود را پرستار معرفی کرده و در شبکه‌های اجتماعی اقدام به ارائه خدمات پرستاری در منزل می‌کنند و با توجه به اینکه وزارت بهداشت فقط به شرکت‌های دارای مجوز رسمی اجازه فعالیت داده است بنابراین مردم باید خدمات پرستاری را صرفاً از این شرکت‌ها دریافت کنند تا از خطرات درمان‌های غیرتخصصی در امان باشند.
بگارگیری پرستاران خارجی غیرمجاز در برخی مراکز خصوصی
در زمینه فعالیت اتباع خارجی غیرمجاز نیز هر دو تأکید دارند که اشتغال بدون مجوز رسمی، غیرقانونی است.
نجاتیان تصریح می‌کند: اشتغال پرستاران غیرایرانی بدون مجوز رسمی غیرقانونی است و تنها کسانی که از وزارت کار و سازمان نظام پرستاری مجوز رسمی دارند، مجاز به فعالیت هستند.
جمالیان نیز درباره به‌کارگیری اتباع خارجی در بیمارستان‌های خصوصی، می‌افزاید: متاسفانه گزارش‌هایی از حضور اتباع خارجی غیرمجاز با مدارک پرستاری به دلیل کمبود نیروی پرستار در مراکز خصوصی به دست ما رسیده است و کمیسیون بهداشت این موضوع را به وزارت بهداشت ارجاع داده تا نظارت‌ها تشدید شود.
عضو کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامیم تاکید دارد که دولت هزینه زیادی برای تربیت یک پرستار از دوران دانشگاه و تحصیل تا دوران طرح صرف می‌کند و اگر پس از این همه آموزش و مهارت، به مطالبات مالی و شغلی آنان توجه نکند با مهاجرت یا خروج این نیروهای متخصص مواجه می‌شویم که جبران آن ممکن نیست بنابراین امیدواریم سازمان برنامه بودجه حمایت های اقتصادی لازم را داشته باشد و به سرعت برای حفظ نیروی انسانی در خط مقدم سلامت کشور اقدام کند تا ضمن حفظ سرمایه انسانی، نظام سلامت نیز پایدار بماند
جمع‌بندی:
مقایسه دیدگاه‌های احمد نجاتیان و سید محمد جمالیان نشان می‌دهد که مشکلات پرستاران، هم از جنبه بودجه‌ای و هم از منظر سیاست‌گذاری قابل توجه است.
هر دو بر این باورند که با وجود پیشرفت‌هایی چون کاهش معوقات و افزایش اضافه‌کار، معیشت پرستاران همچنان در معرض تهدید تورم و کمبود منابع است.
نکته مشترک در سخنان این دو مسئول، لزوم تداوم همکاری مجلس و دولت برای تدوین قوانین حمایتی پایدار در بودجه ۱۴۰۵ و تصویب قانون حمایت از کادر درمان است؛ اقدامی که می‌تواند ضمن تقویت امنیت شغلی، از مهاجرت و فرسایش نیروی انسانی در نظام سلامت جلوگیری کند.
روز پرستار امسال، نماد هم‌صدایی مجلس، سازمان نظام پرستاری و وزارت بهداشت در حمایت از قشری است که با وجود همه دشواری‌ها، همچنان با صبر و ایثار در خط مقدم سلامت کشور ایستاده‌اند و پیام روشن این است که حمایت واقعی از پرستاران، نه تنها پاسداشت یک حرفه، بلکه تضمین پایداری نظام سلامت کشور است.
پرستاران همان قهرمانانی هستند که در بحران‌ها جان خود را فدای سلامت مردم کردند و امروز نیز با صبر و فداکاری، ستون اصلی ارائه خدمات درمانی محسوب می‌شوند و حفظ شأن و معیشت آنان، پاسداری از جان مردم و تضمین کیفیت سلامت جامعه است. /
پایان پیام
نظر شما