به گزارش خبرنگار خانه ملت؛ نشست مجمع نمایندگان استان‌های شرق کشور عصر امروز (دوشنبه ۵ آبان‌ماه) با حضور دکترمحمدباقر قالیباف رئیس مجلس شورای اسلامی در تهران برگزار شد. در این نشست با حضور رؤسای مجمع نمایندگان و استانداران ۸ استان خراسان رضوی، خراسان شمالی، خراسان جنوبی، کرمان، سیستان و بلوچستان، سمنان، گلستان و هرمزگان و تعدادی دیگری از نماینگان مردم در مجلس مسائل راهبردی شرق کشور به ویژه شاخص‌های عدالت منطقه‌ای در محور گفت‌وگو قرار گرفت. 

نخست فداحسین مالکی نایب‌رئیس مجمع در تشریح هدف تشکیل این مجمع نمایندگان گفت: مجمع نمایندگان شرق کشور برای نخستین بار با هدف پیگیری سیاست‌های کلان نظام در محور شرق تشکیل شده و قرار است به شکل پروژه‌ای، عمل‌گرایانه و هماهنگ پیگیر طرح‌های بزرگ منطقه‌ای باشد. شرق کشور دروازه آینده اقتصاد ایران است و اگر ظرفیت ژئوپلیتیک آن فعال شود ایران به نقطه اتصال جنوب آسیا و آسیای مرکزی بدل خواهد شد. 

پژمانفر شورای توسعه شرق برای تحول اقتصادی و رفع چالش‌های زیرساختی هشت استان راه‌اندازی می‌شود

در نشست مجمع نمایندگان هشت استان شرق کشور، نصرالله پژمانفر رئیس مجمع نمایندگان استان های شرق کشور، با اشاره به شاخص‌های جمعیتی و جغرافیایی هشت استان شرقی گفت: این استان‌ها با جمعیت ۱۸.۶ میلیون نفر، حدود ۲۱ درصد جمعیت کشور و مساحتی بالغ بر ۸۴۸ هزار کیلومتر مربع، بیش از نیمی از مساحت کشور را تشکیل می‌دهند، اما تنها ۲۰ درصد کرسی‌های مجلس را به خود اختصاص داده‌اند.

پژمانفر هدف از تشکیل این شورا را تمرکز بر حکمرانی توسعه شرق اعلام کرد و افزود: این شورا به دنبال برنامه‌ریزی و پیگیری مسائل حیاتی شامل حمل‌ونقل و ترانزیت، آب و انرژی، محیط‌زیست، سرمایه‌گذاری و تولید، توسعه انسانی و اجتماعی و برنامه ملی توسعه شرق است. پیشنهاد می‌شود دبیرخانه‌ای مشترک در مجلس و استان‌ها و تعیین نماینده ویژه برای پیگیری امور توسعه شرق ایجاد شود.

این نماینده مردم در مجلس با تاکید بر اهمیت تکمیل کریدورهای شرق و اتصال به آسیای میانه، افغانستان، پاکستان و بنادر اقیانوسی گفت: ارتقای شبکه ریلی شرق، تکمیل پروژه‌های آزادراهی، ایجاد زنجیره لجستیک و بهره‌برداری از ظرفیت‌های بندر چابهار و مسیر زاهدان از اولویت‌های اصلی شورای توسعه شرق است. در صورت غفلت از توسعه زیرساخت‌ها، ایران با کاهش سهم از بازار ترانزیت، افزایش هزینه و طول زمان حمل‌ونقل مواجه خواهد شد.

پژمانفر بحران‌های زیست‌محیطی، خشکسالی، گرد و غبار و مشکلات تامین آب و انرژی در شرق کشور را از چالش‌های جدی عنوان کرد و افزود: حل این مشکلات برای جلوگیری از مهاجرت جمعیت و کاهش توسعه انسانی ضروری است.

وی با اشاره به کاهش جمعیت شرق از بیش از ۴۰ درصد به ۲۰ درصد، تاکید کرد: این شورا نه تنها برای افزایش امکانات شرق کشور تشکیل شده، بلکه با هدف ایجاد توازن بین شرق و غرب و تبدیل تهدیدها به فرصت‌های اقتصادی فعالیت می‌کند. با همکاری مجلس، دولت و بخش خصوصی می‌توان تحول بزرگی در اقتصاد کشور ایجاد کرد و ظرفیت‌های معدنی، ترانزیتی و تجاری شرق را فعال کرد. مهم‌ترین پیام این شورا این است که فرصت‌ها و تهدیدهای شرق کشور نباید نادیده گرفته شود و با برنامه‌ریزی دقیق، می‌توان آینده اقتصادی، انسانی و زیرساختی این مناطق را متحول کرد.

مظفری: شرق کشور ۳۰ درصد فقیرتر از میانگین ملی است؛ تفویض اختیارات راه نجات توسعه است

در نشست مجمع نمایندگان شرق کشور، غلامحسین مظفری استاندار خراسان رضوی با اشاره به وضعیت نابرابر توسعه در مناطق شرقی گفت: مردم شرق ایران، به‌ویژه در خراسان رضوی، حداقل ۳۰ درصد فقیرتر از میانگین ملی هستند، در حالی که سهم استان از تولید ناخالص داخلی کشور تنها ۵.۲ درصد است. 

مظفری افزود: تمرکز سیاست‌های اقتصادی کشور بر مناطق مرکزی، موجب عقب‌ماندگی زیرساختی شرق شده و تا زمانی‌که اختیارات اجرایی و اقتصادی به استانداران شرق تفویض نشود، امکان تحول واقعی وجود ندارد.

استاندار خراسان رضوی تأکید کرد: باید رویکرد توسعه از نگاه بخشی به نگاه ملی و پیوسته در محور شرق تغییر کند تا عدالت سرزمینی محقق شود. 

وی با بیان اینکه خراسان رضوی می‌تواند محور تعامل اقتصادی ایران با کشورهای همسایه باشد، خواستار آزادسازی ارتباطات تجاری و مرزی، حمایت از صادرات منطقه‌ای و تسهیل دیپلماسی اقتصادی شد و گفت: شرق کشور دارای ظرفیت‌های بزرگ در حوزه انرژی، حمل‌ونقل و مرزهای بین‌المللی است و با رفع موانع ساختاری می‌تواند به مرکز تولید ثروت ملی و توازن توسعه ایران تبدیل شود.

نوری: حمایت مالیاتی و تسهیلات گمرکی از مناطق مرزی باید انجام شود

در ادامه بهمن نوری استاندار خراسان شمالی نیز خواستار عدالت در توزیع منابع و تشکیل دبیرخانه دائمی مجمع نمایندگان شرق کشور شد و تاکید کرد: تفویض اختیارات عملیاتی به استانداران و تصویب قوانین ویژه برای حمایت مالیاتی و تسهیلات گمرکی از مناطق مرزی باید انجام شود.

محمد مهدی شهریاری رئیس مجمع نمایندگان استان خراسان شمالی گفت: ریزگردهای از سوی کشور ترکمنستان تنفس مردم را مختل کرده و همچنین یکی از مهمترین جاده های استان گلستان که تا مشهد می آید با وجود گذشت ۱۰ ها سال عقب مانده است. درآمد سرانه استان ها خراسان شمالی و سیستان و بلوچستان در رتبه‌های سی‌ویکم و سی‌ام کشور قرار دارد؛ شهری ۱۳۰ هزار نفری در استان‌های مرکزی ۳۵۰ تخت بیمارستانی دارد اما همین جمعیت در شمال شرق فقط ۳۲ تخت دارد که نشان دهنده عقب ماندگی این استان از شاخص های مختلف توسعه ای از جمله بهداشت و سلامت است.

توسعه شرق بدون تکمیل راه‌آهن و انتقال آب از عمان محقق نمی‌شود

سید محمدرضا هاشمی استاندار خراسان جنوبی نیز تأکید کرد: پروژه بزرگ راه‌آهن چابهار–زاهدان–نهبندان–بیرجند–قائن–یونسی با طول ۹۷۵ کیلومتر، شریان اصلی شرق ایران است که تاکنون به پیشرفت ۳۲ درصدی یعنی ۴۶۱ کیلومتر رسیده است. همچنین لازم است در تکمیل پروژه بزرگ انتقال آب از دریای عمان تشریع شود. وسعت ۱۵۱ هزار کیلومتر مربعی استان باید در محاسبات بودجه ۱۴۰۵ لحاظ شده و توزیع اعتبارات بر اساس شاخص های دیگری جز جمعیت باشد. همچنین صادرات به افغانستان در نیمه دوم سال گذشته ۱.۷۵ میلیارد دلار بوده که ۳۸ درصد آن سهم خراسان جنوبی است.

محمد نصیری رئیس مجمع استان خراسان جنوبی نیز ضعف هماهنگی و همبستگی میان استان‌های شرقی را یکی از دلایل اصلی کُندی توسعه دانستند و تأکید کرد: اگر وحدت و هم‌افزایی میان نمایندگان، استانداران و اعضای فراکسیون تقویت شود، بخش بزرگی از مشکلات زیرساختی شرق کشور در کوتاه‌مدت قابل رفع خواهد بود. اولویت‌های اصلی توسعه شرق شامل تسریع تکمیل خطوط راه‌آهن در محور مشهد و چابهار، سرعت‌بخشی به پروژه انتقال آب از دریای عمان، و بهره‌گیری از ظرفیت‌های انرژی خورشیدی، بادی و زغال‌سنگی عنوان شد. به جای طرح‌های پراکنده، با رویکرد پروژه‌محور و جمع‌بندی اجرایی وارد عمل شویم تا ثمره تصمیمات در استان‌ها ملموس شود و مسیر توسعه این پهنه راهبردی کشور شتاب گیرد.

استاندران شرق کشور طرحی برای حل مشکلات اساسی تدوین کنند

محمدجواد کولیوند استاندار سمنان در سخنان خود پیشنهاد داد استانداران شرق کشور ظرف ۱۰روز طرحی هدفمند به‌طور مشترک برای مجمع نمایندگان تدوین کنند تا تمرکزگرایی کاهش و هماهنگی میان استان‌ها ایجاد شود.

احمد عجم رئیس مجمع نمایندگان استان سمنان نیز در نشست مجمع نمایندگان شرق کشور، با اشاره به ظرفیت‌های ویژه استان‌های شرقی، به‌ویژه سمنان، تأکید کرد که بخش معدن به‌عنوان مزیت نسبی این مناطق، هنوز به‌شکل مطلوب مورد بهره‌برداری قرار نگرفته و از خام‌فروشی گسترده رنج می‌برد. بازنگری در قانون معادن و طراحی سازوکاری متناسب با شرایط امروز کشور لازم است تا درآمد معادن بتواند «به‌اندازه نفت یا حتی فراتر از آن» در اقتصاد ملی نقش‌آفرینی کند. 

وی از سمنان به‌عنوان محل اتصال شرق و غرب کشور یاد کرد و با تکیه بر ظرفیت نیروی انسانی ماهر و مراکز علمی فعال، این استان را آماده پذیرش سرریز جمعیت مرکز کشور دانست.

این نماینده مردم در مجلس مهم‌ترین مشکلات زیرساختی شرق کشور را در سه محور عنوان کرد: ناتمام‌ماندن مسیر ارتباطی «حرم تا حرم» پس از ۲۵ سال مطالعات ناقص، نیاز فوری به توسعه ریلی موازی، و ضرورت انتقال آب از حوزه‌های دیگر مهمترین مسائل استان بوده و نیازمند توجه هستند.

عجم در پایان افزود: شاخص‌های توزیع اعتبارات و شاخص‌های توسعه‌ای باید به‌صورت جدی اصلاح شود؛ چرا که شکاف میان جایگاه درآمدی و رتبه توسعه‌ای استان‌ها آشکار است، به‌گونه‌ای که سمنان با رتبه ۱۹ درآمدی، در جایگاه ۳۰ توسعه کشور قرار دارد.

احیای محور شرق باید تبدیل به قانون الزام‌آور ملی شود

منصور بیجار استاندار سیستان و بلوچستان در ادامه نشست با اشاره به جایگاه بندر چابهار گفت: این بندر تنها بندر اقیانوسی کشور است و در مسیر کریدور اکو و طرح سیپک قرار دارد.

این استاندار افزود: این استان به‌رغم خشکسالی ظرفیت‌های گسترده کشاورزی و خدمات دارد و مهم‌ترین مزیت آن جمعیت جوان است؛ ۶۳.۹ درصد جمعیت زیر سی سال دارند اما با وجود وسعت ۱۱.۴ درصدی از مساحت کشور و تنها سه‌ونیم درصد جمعیت، سهم یک‌وسه‌دهم درصد از GDP دارد. ضریب جینی پایین این استان بیانگر نابرابری شدید ثروت است و سیستان و بلوچستان کمترین منابع دریافتی از قانون ارزش افزوده را دارد.

وی به استناد آمار سازمان برنامه گفت: تراکم جمعیت شرق کشور از سال ۱۳۸۵ تا ۱۳۹۵ کاهش یافته و این مهاجرت منفی برای کشور تهدید پدافندی است؛ بنابراین احیای محور شرق باید به صورت قانونی و الزام‌آور تصویب تا منابع دولت و بخش خصوصی به سمت شرق کشور هدایت شود. 

فرهاد شهرکی رئیس مجمع نمایندگان استان سیستان و بلوچستان نیز تصریح کرد: شرق ایران صرفاً یک جغرافیا نیست، بلکه عمق استراتژیک امنیت ملی و پیوند ژئوپلیتیکی ایران با اقیانوس هند و آسیای میانه است. اگر توسعه شرق به‌صورت پایدار و ساختاری دنبال نشود، شکاف‌های اقتصادی و اجتماعی به شکاف‌های امنیتی تبدیل می‌شود. 

شهرکی سه محور اصلی توسعه شرق را امنیت پایدار اقتصادی مرزی، عدالت زیرساختی و تخصیص پایدار منابع ملی اعلام کرد و با استناد به ماده ۴۶ برنامه هفتم پیشنهاد داد ۲ درصد از درآمد نفت و گاز کشور به توسعه شرق اختصاص یابد. او همچنین تأکید کرد باید طرح‌های کلان از جمله انتقال آب دریای عمان، راه‌آهن چابهار–مشهد، خط دوم برق ۴۰۰ کیلووات شرق و سرمایه‌گذاری در انرژی‌های خورشیدی و بادی تسریع شوند تا شرق ایران به قطب انرژی تجدیدپذیر و تولید ثروت ملی تبدیل گردد. 

وی با انتقاد از مدل فعلی توزیع بودجه و مالیات بر ارزش افزوده، خواستار ایجاد صندوق توسعه شرق کشور و اصلاح ماده ۳۸ قانون مالیات بر ارزش افزوده شد تا منابع تبصره ۱۸ و مسئولیت‌های اجتماعی شرکت‌ها شفاف و عادلانه تخصیص یابند. 

شهرکی در پایان گفت: توسعه شرق ایران یک راهبرد ملی برای حفظ عدالت، امنیت و هویت ایرانی بوده و  سیستان و بلوچستان قلب تپنده شرق کشور است؛ عدالت در شرق یعنی دوام ایران.

طالبی: نیمی از رشد بخش معدن کشور در کرمان قابل تحقق است، اما تفویض اختیار شرط آن است

محمدعلی طالبی استاندار کرمان گفت: با وجود زیرساخت‌های بهتر نسبت به دیگر استان‌های شرق، در بخش ریل و راه ضعف جدی دارد. حجم بالای معادن و انتقال کالا از سواحل عمان نیازمند خطوط ریلی و بزرگراه‌های جدید است، اما بدون حمایت دولت و مجلس این طرح‌ها به نتیجه نمی‌رسند.

وی افزود :شرق کشور باید کانون سرمایه‌گذاری انرژی‌های نو شود؛ کرمان اکنون پیشتاز نیروگاه‌های خورشیدی است و ظرفیت جذب سرمایه‌گذاری خارجی برای شرق وجود دارد.

طالبی بر مدیریت هوشمند آب، شیرین‌سازی و انتقال در حوزه صنایع و افزیش اختیارات استانداران در شورای عالی معادن تأکید کرد و گفت: اگر اختیارات معدن به استان‌ها تفویض شود نیمی از رشد پیش‌بینی‌شده در برنامه هفتم فقط در کرمان محقق خواهد شد.

وی همچنین به لزوم تغییر الگوی کشت، بکارگیری کشاورزی صادرات‌محور و توجه به گردشگری شرق با تدوین بسته‌های مشوق مالیاتی و بیمه‌ای اشاره کرد.

موسی غضنفری رئیس مجمع نمایندگان استان کرمان گفت: مشکل کشور در قانون‌گذاری نیست بلکه در اجرای قوانین و بخشنامه‌های خلق‌الساعه است که صادرات را مختل می‌کنند.

وی از ممنوعیت‌های ناگهانی صادرات خرما، پسته و پرتقال در ماه‌های خاص انتقاد کرد و گفت: چنین مقرراتی تولیدکننده و صادرکننده را نابود می‌کند. اگر مشکلات شرق حل شود بیش از نیمی از مشکلات کل کشور برطرف خواهد شد و معادن، آب، کشاورزی و اشتغال به ثبات می‌رسند. 

طهماسبی: خلیج گرگان در حال خشک شدن است؛ شرق و شمال کشور نیازمند رویکرد اضطراری در مدیریت منابع آب و خاک‌اند

علی‌اصغر طهماسبی استاندار گلستان با اشاره به سفر اخیر رئیس مجلس به استان و پیگیری مصوبات سفر گفت: استان همچنان در بحران زیرساخت است؛ بخش عمده درصد آب استان از دل زمین استخراج می‌شود و با قطع برق چاه‌ها از کار می‌افتند، به‌گونه‌ای که در گرگان مردم روزانه ۱۰ ساعت بی‌آب هستند. خطوط انتقال برق فرسوده و گازرسانی در بسیاری مناطق ضعیف است.

وی افزود: در تابستان جنگ دوازده‌ روزه، تأمین سوخت استان از طریق تانکرها از هرمزگان و رفسنجان انجام شد و ظرفیت سوخت روزانه به کمتر از پانصدهزار لیتر رسید که برای استان با مصرف دو میلیون و سیصدهزار لیتری بحرانی بود. گلستان که استان کشاورزی است امسال بر اثر خشکسالی محصول گندمش به نصف کاهش یافت و خلیج گرگان خشک شده و اگر چاره‌ای اندیشیده نشود، به سرنوشت دریاچه ارومیه دچار می‌شود. استان شمالی کشور با وجود اقلیم مرطوب دچار ریزگرد از صحرای قرقوم ترکمنستان شده و ازاین منظر نیز در رنج است.

استاندار گلستان در ادامه از ۲۰ میلیارد تومان زیان کشاورزان، فرسودگی صنعت، نبود زیرساخت گردشگری و بحران زمین مسکن یاد کرد و گفت: در استان‌های شمالی همه زمین‌ها درجه یک و دو هستند و ممنوعیت تغییر کاربری مانع اجرای قانون جوانی جمعیت شده است.

عبدالحکیم آق‌ارکاکلی رئیس مجمع نمایندگان گلستان گفت: مصوبه مناطق محروم از سال ۱۳۸۸ تاکنون بازنگری نشده در حالی که شاخص‌های محرومیت تغییر کرده است، استان‌های جدید مانند گلستان و خراسان شمالی بار کمبود استان‌های مادر را تحمل می‌کنند.

 وی بر توسعه کریدور ریلی، احیای بازارچه‌های مرزی و بازتوزیع عادلانه مالیات بر ارزش افزوده تاکید کرد و گفت: دفاتر شرکت‌های بزرگ در تهران است اما مالیات‌ها در پایتخت پرداخت می‌شود درحالی‌که منابع و منافع در استان‌های محروم استخراج می‌شود. 

آشوری: هدف این نشست شرق‌گرایی نیست بلکه کاهش فاصله توسعه است

محمد آشوری تازیانی استاندار هرمزگان گفت: با نگاهی ژئواستراتژیک تاکید دارم که هدف این نشست شرق‌گرایی نیست بلکه کاهش فاصله توسعه است.

وی با استناد به اصل ۴۸ قانون اساسی گفت: توزیع فرصت‌ها و درآمدها باید عادلانه باشد اما در عمل چنین نشده و این شکاف در شرق کشور آشکار است. مجلس و دولت مشترکاً شورای توسعه شرق و غرب را احیا کنند و طرح جامع شرق به‌صورت قانونی تصویب شود تا استمرار در جلسات تصمیم‌گیری تضمین شود.

احمد جباری رئیس مجمع نمایندگان هرمزگان نیز در ادامه ضمن قدر دانی از رئیس مجلس افزود: در دوران شما که جدی‌ترین باور به مناطق محروم دارید اگر این برنامه‌ها اجرا نشود، شاید دیگر فرصتی نباشد.

وی اضافه کرد: شرق کشور نیازمند اراده اجرایی است نه فقط منابع مالی، و پیوند بندر عمان به چابهار و کریدور سیستان می‌تواند کل اقتصاد شرق را متحول کند.  /

پایان پیام